O co chodzi z tym 23(1) Kodeksu Pracy – cz. I, czyli kiedy i w jakich okolicznościach występuje przejęcie

Postanowiłam więc poświecić temu tematowi kilka wpisów na moim blogu. Dzisiaj pierwszy z nich.

Przejście zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę polega na tym, że zakład lub jego część przechodzi na innego pracodawcę, który staje się stroną w dotychczasowym stosunku pracy.

Przejście zakładu pracy lub jego części może polegać na połączeniu, podziale, przejęciu oraz innych przekształceniach zakładu pracy powodujących zmianę pracodawcy, np. wyodrębnienie ze struktury organizacyjnej nowego pracodawcy stanowiącego dotychczas jego filię; utrata samodzielności i statusu pracodawcy przez jednostkę wewnętrzną.

W celu poprawnego zakwalifikowania przejścia zakładu pracy na innego pracodawcę niezbędne jest rozróżnienie pojęć: “pracodawca” i “zakład pracy”.

Najważniejsze definicje:

• Pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników (na podstawie Art. 3 k.p.).
• Zakład pracy to jednostka techniczno-organizacyjna będąca placówką zatrudnienia. Jest to zorganizowana całość, na którą składają się określone elementy materialne (lokal, wydzielony teren, urządzenia, maszyny) i niemajątkowe (firma, klientela, kontakty handlowe), a także odrębna organizacja (wyodrębnienie strukturalne) i własna struktura zarządzania (zespół pracowników). Można, więc stwierdzić, że pracodawca ma zakład pracy. Może, więc posiadać kilka zakładów pracy oraz je przekształcać, łączyć i dzielić.

Natomiast częścią zakładu pracy w rozumieniu art. 23¹ k.p. jest zespół składników zakładu, który można potraktować jako odrębną placówkę zatrudnienia dla pracowników wykonujących w niej pracę.

W praktyce często ustalenie, czy dane składniki są częścią zakładu pracy, jest trudne. SN wielokrotnie rozstrzygał tę kwestię.

SN za część zakładu pracy uznał m.in.:

• sklep spożywczy (uchwała SN z 15 maja 1992 r., I PZP 28/92; OSNC z 1993 r. nr 1/2, poz. 7),
• kopalnię kredy (uchwała SN z 19 stycznia 1993 r., I PZP 70/92; OSNC z 1993 r. nr 6, poz. 100).

Przy wyjaśnianiu pojęcia “przejęcie części zakładu pracy przez inny zakład” należy uwzględniać różnorodność zakładów pracy oraz rozmaitość ich prawnego i faktycznego położenia (wyrok SN z 17 maja 1995 r., I PRN 15/95; OSNAP z 1995 r. nr 21, poz. 264).

W przypadku przejęcia części zakładu pracy o celach gospodarczych zasadnicze znaczenie mają elementy majątkowe. Natomiast nie mogą one odgrywać dominującej roli, gdy dochodzi do przejęcia części zakładu pracy realizującego cele społeczne, polityczne bądź publiczne. W tym przypadku należy zwrócić uwagę na ich zadania (uchwała SN z 14 lipca 1993 r., I PRN 77/93).
W praktyce problematyczne może być ustalenie, czy nastąpiło przejście części zakładu pracy na innego pracodawcę czy tylko przejęcia składników jego mienia.

Nowy pracodawca nie przejmuje pracowników, z którymi umowy o pracę zostały rozwiązane przed dniem przejścia (wyrok SN z 21 października 1999 r., I PKN 330/99; OSNAP z 2001 r. nr 5, poz. 160), z wyjątkiem tych pracowników, z którymi wadliwie rozwiązano stosunek pracy w celu obejścia art. 23¹ k.p. Niedopuszczalne są, więc wcześniejsze zwolnienia pracowników, np. pod pretekstem zaprzestania działalności w celu ułatwienia zbycia zakładu.