Czy pracodawca może żądać od pracownicy zaświadczenia lekarskiego poświadczającego, że karmi ona piersią?

Z powyższym pytaniem nierozerwalnie powiązany jest art. 187 Kodeksu pracy, tj:

§ 1. Pracownica karmiąca dziecko piersią ma prawo do dwóch półgodzinnych przerw w pracy wliczanych do czasu pracy. Pracownica karmiąca więcej niż jedno dziecko ma prawo do dwóch przerw w pracy, po 45 minut każda. Przerwy na karmienie mogą być na wniosek pracownicy udzielane łącznie.

§ 2. Pracownicy zatrudnionej przez czas krótszy niż 4 godziny dziennie przerwy na karmienie nie przysługują. Jeżeli czas pracy pracownicy nie przekracza 6 godzin dziennie, przysługuje jej jedna przerwa na karmienie.

Z powyższych przepisów nie wynikają obowiązki związane z przedkładaniem dokumentów będących dowodem na to, że pracownica karmi piersią. Literalnie czytając przepis można więc wywnioskować, że:

• z uprawnienia tego pracownica może skorzystać na podstawie złożonego wniosku,
• pracodawca jest związany wnioskiem pracownicy co do wyrażenia zgody na udzielenie takich przerw, co więcej pracownica może przerwy łączyć,
• wystarczające jest złożenie oświadczenia pracownicy we wniosku, że jest matką karmiącą,
• wniosek nie jest uzależniony od wieku dziecka,
• wniosek nie jest ograniczony czasowo.

Skąd więc często wymagane w środowisku kadrowym zaświadczenie od lekarza potwierdzające fakt, że pracownica karmi piersią? Czy wymaganie jest zgodne z przepisami i utartą praktyką?

Poglądy mogą mieć podłoże w historycznych dylematach. Sprawą w pewnym zakresie zajmował się również Rzecznik Praw Obywatelskich. W niektórych komentarzach z lat 2011-2014 również pojawia się interpretacja, wskazująca na dodatkowe uprawnienie Pracodawcy. 

Pogląd zmienił się na przestrzeni czasu i już w 2012 roku pojawiło się zdanie przeciwne sędzi Sądu Najwyższego Marii Teresy Romer o tym, że pracownica nie ma obowiązku udawadniania faktu karmienia piersią.

Aktualnie

Państwowa Inspekcja Pracy wypowiada się w tym temacie jednoznacznie, wyraźnie wskazując, że nie ma podstaw prawnych do żądania od pracownicy karmiącej piersią dokumentu, który będzie udowadniał ten fakt. Podnosi też, że niezgodne z prawem jest ograniczenie uprawnień i wprowadzanie wymagania przedłożenia dokumentu w ramach regulaminu pracy czy układu zbiorowego.

W sprawie wypowiedział się również Departament Prawa Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej jak i Ministerstwo Zdrowia potwierdzając brak zasadności wymagania przedkładania takiego dokumentu.

Jakie ryzyka?

Odmowa udzielenia przerw ze względu na brak zaświadczenia może stanowić wykroczenie przeciwko prawom pracownika. W takiej sytuacji pracownica może złożyć skargę na pracodawcę do właściwego okręgowego inspektoratu pracy. 

Milena Markiewicz [Obserwuj profil na LinkedIn]

Kierownik Biura Zarządu w spółce Cerrad. Prawnik, HR Manager, Specjalista RODO i Complaince. Absolwentka seminarium doktoranckiego katedry prawa pracy Wyższej Szkoły Prawa i Administracji w Rzeszowie. Absolwentka Uniwersytetu Rzeszowskiego – kierunek prawo. Absolwentka Akademii Mistrzostwa Kadrowo-Płacowego Moniki Smulewicz. Aktualnie aplikantka radcowska (Kancelaria Prawna Jan Nowak Kielce) i pasjonatka HR.