Nowe uprawnienia pracowników – rodziców opiekujących się dziećmi z orzeczeniem o niepełnosprawności

Część z nich przysługuje zatrudnionym nawet mimo ukończenia przez dziecko 18 lat.

Znowelizowany Kodeks pracy wprowadza możliwość indywidualnego wnioskowania przez pracownika o:

• telepracę,
• pracę w przerywanym czasie pracy,
• objęcie ruchomym czasem pracy,
• indywidualny rozkład czasu pracy.

Wniosek może złożyć:

• pracownik-rodzic dziecka posiadającego zaświadczenie o ciężkim i nieodwracalnym upośledzeniu albo nieuleczalnej chorobie zagrażającej życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu,
• pracownik-rodzic dziecka niepełnosprawnego legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności albo orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności określonym w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,
• pracownik-rodzic dziecka ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi – dziecka posiadającego odpowiednio opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, o których mowa w przepisach ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe,
• pracownik-małżonek lub pracownik-rodzic dziecka w fazie prenatalnej, w przypadku ciąży powikłanej (dotyczy tylko wniosków o przerywany i ruchomy czas pracy oraz indywidualny rozkład czasu pracy; nie dotyczy wniosku o telepracę).

Uprawnieni pracownicy mogą składać wnioski w formie papierowej lub elektronicznej niezależnie od wieku dziecka. Nowe uprawnienia dotyczą bowiem także pracujących rodziców dzieci pełnoletnich.

Wniosek pracownika jest dla pracodawcy wiążący, co oznacza, że pracodawca jest zobligowany do jego uwzględnienia. Może on odmówić jedynie wtedy, gdy proponowane przez pracownika zmiany nie mogą zostać wdrożone ze względu organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez zatrudnionego. O odmowie uwzględnienia wniosku oraz jej przyczynie pracodawca musi poinformować pracownika na piśmie w formie papierowej lub elektronicznej.

Zasiłek opiekuńczy z tytułu opieki nad dziećmi z orzeczeniem o niepełnosprawności

Jednym z nowych uprawnień jest prawo do zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad dziećmi z orzeczeniem o niepełnosprawności (ze wskazaniem konieczności opieki lub pomocy innej osoby) lub dziećmi z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Uprawnienia do zasiłku opiekuńczego w wymiarze 30 dni w roku kalendarzowym przysługują:

• w razie konieczności sprawowania opieki nad dziećmi w wieku do ukończenia 18 lat z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności lub dziećmi z orzeczeniem o niepełnosprawności ze wskazaniem konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, jeżeli:
• poród lub choroba małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekującego się dzieckiem uniemożliwia im sprawowanie opieki nad tym dzieckiem,
• małżonek ubezpieczonego lub drugi z rodziców dziecka, którzy stale opiekują się dzieckiem przebywa w szpitalu,
• w razie konieczności sprawowania opieki nad chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 18 lat z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności lub dziećmi z orzeczeniem o niepełnosprawności ze wskazaniem konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

Powyższe uprawnienia wynikają z sytuacji, w których dziecko jest w takim wieku, że rodzicowi nie przysługiwałby już standardowy zasiłek opiekuńczy z tytułu sprawowania nad nim opieki (czyli 8/14 lat).

Jeżeli zachoruje dziecko niepełnosprawne poniżej 14 roku życia lub wymagałoby opieki niechorujące dziecko niepełnosprawne do 8 roku życia rodzicom przysługuje zwykły zasiłek opiekuńczy w wymiarze 60 dni w roku, a limit 30 dni nie ma zastosowania.

Przykład 1

Ubezpieczony wystąpił o wypłatę zasiłku opiekuńczego za 20 dni z tytułu opieki nad chorym dzieckiem niepełnosprawnym w wieku 7 lat. W roku kalendarzowym matka dziecka otrzymała już zasiłek z tytułu opieki nad tym samym chorym dzieckiem 26 dni. Ubezpieczony może otrzymać zasiłek za cały okres zwolnienia (20 dni), ponieważ dziecko nie ma ukończonych 14 lat i stosuje się tu limit 60 dni.

Jeżeli rodzice sprawują opiekę zarówno nad dziećmi niepełnosprawnymi, jak i nie posiadającymi orzeczenia o niepełnosprawności, stosuje się do nich limit 60 dni, w tym 30 dni na dzieci niepełnosprawne.

Przykład 2

Ubezpieczona wystąpiła o zasiłek opiekuńczy za 30 dni z tytułu opieki nad chorym dzieckiem niepełnosprawnym w wieku 17 lat. Ma również dwoje dzieci bez niepełnosprawności w wieku 6 i 10 lat. W roku kalendarzowym wypłacono już zasiłek na pozostałe dzieci za 35 dni. Do wyczerpania limitu 60 dni pozostało więc 25 dni i tyle może być wypłacone na chore dziecko niepełnosprawne.

Jeżeli mamy do czynienia ze zbiegiem zasiłku z tytułu opieki nad chorym członkiem rodziny (w wymiarze 14 dni) i dzieckiem niepełnosprawnym, to łączny wymiar zasiłku wynosi 30 dni.

Przykład 3

Ubezpieczona otrzymała w roku kalendarzowym zasiłek z tytułu opieki nad chorym dzieckiem w wieku 17 lat za 10 dni, oraz wystąpiła o wypłatę zasiłku z tytułu opieki nad chorą matką za 9 dni. Będzie miała prawo tylko do 4 dni (do wykorzystania limitu 14 dni). Mąż ubezpieczonej wystąpił o zasiłek opiekuńczy za 20 dni z tytułu opieki nad chorym dzieckiem niepełnosprawnym w wieku 15 lat. Do wyczerpania limitu 30 dni pozostało 16 dni i tyle może być wypłacone na chore dziecko niepełnosprawne.