HR Detektywi #85 Przedłużenie uprawnień dla obywateli Ukrainy do 30 czerwca

News 1: Które prawa pracownicze najczęściej łamią pracodawcy?  

Kodeks pracy nakłada na pracodawców szereg obowiązków, a pracownikom gwarantuje określone prawa. Ich przestrzeganie jest obowiązkiem podmiotów zatrudniających. Niestety prawa te bywają przez pracodawców naruszane. Wśród najczęściej łamanych uprawnień pracowniczych znajdują się: 

• Niewypłacanie lub nieterminowe wypłacanie wynagrodzenia – Kodeks pracy wymaga od pracodawcy wypłacania wynagrodzenia nie rzadziej niż raz w miesiącu, w określonym przez niego terminie (w wewnętrznym regulaminie lub w umowie z pracownikiem), nie późniejszym niż do 10 dnia kalendarzowego następnego miesiąca. Obowiązek wypłaty jest bezwzględny, nie ma na niego wpływu sytuacja finansowa pracodawcy.  
• Nieprzestrzeganie przepisów o czasie pracy – naruszenia mogą polegać na nieprawidłowym planowaniu czasu pracy (np. nieprzestrzeganiu norm czasu pracy). Dotyczyć mogą też faktycznej realizacji zaplanowanych harmonogramów (np. nieprawidłowe zlecanie pracy nadliczbowej czy brak odpowiedniego rekompensowania nadgodzin).  
• Nieudzielanie urlopów wypoczynkowych – coroczny, nieprzerwany urlop, w wymiarze 20 lub 26 dni w zależności od stażu pracy, jest niezbywalnym prawem pracownika, a pracodawca jest zobowiązany udzielić mu urlopu w roku, w którym pracownik nabył o niego prawo lub najpóźniej do końca września roku następnego (urlop zaległy).
• Nieprzestrzeganie przepisów BHP – bezpieczeństwo i higiena pracy to obszar często zaniedbywany przez pracodawców. A to zaważyć może na stanie zdrowia lub życiu pracowników, zwłaszcza tam, gdzie prace wykonywane są w warunkach niebezpiecznych bądź w warunkach narażenia na czynniki szkodliwe dla zdrowia. Odpowiedzialność za stan BHP ponosi bezpośrednio pracodawca lub osoba zarządzająca w jego imieniu zakładem pracy. 
• Legalność zatrudnienia – praca bez zawarcia umowy to nadal często spotykane zjawisko. Kodeks pracy wymaga, aby umowa o pracę została podpisana przed dopuszczeniem pracownika do pracy. To daje mu gwarancję pewności zatrudnienia i możliwość egzekwowanie uprawnień z nim związanych.  
• Zastępowanie umów o pracę umowami cywilno-prawnymi – pomimo wyraźnego zakazu zatrudniania na umowie cywilno-prawnej tam, gdzie warunki zatrudnienia spełniają warunki zawarte w definicji stosunku pracy, takie praktyki wciąż są często spotykane na rynku pracy. To niewątpliwie zjawisko niekorzystne dla zatrudnionych, którzy w ten sposób pozbawieni są uprawnień pracowniczych, takich jak np. urlop wypoczynkowy czy ochrona przed wypowiedzeniem umowy. 
• Nieprawidłowości przy rozwiązywaniu umów o pracę – najczęściej spotykanymi uchybieniami w tym obszarze są m. in.: stosowanie niewłaściwego okresu wypowiedzenia, brak uzasadnienia wypowiedzenia, nieprzestrzeganie przepisów ochronnych, niewydanie świadectwa pracy. 

News 2: Co z zatrudnieniem pracowników Ukraińskich po 4 marca?

4 marca 2024 r. jest datą końcową obowiązywania przepisów specustawy umożliwiającej legalny pobyt, zatrudnienie i prowadzenie działalności przez obywateli Ukrainy, zgodnie z polskimi przepisami. Dokładnie 1 lutego w wykazie prac legislacyjnych opublikowano długo wyczekiwany projekt nowelizacji tzw. specustawy ukraińskiej (UC12). Przewiduje on przedłużenie uprawnień dla obywateli Ukrainy w Polsce do 30 czerwca 2024 roku. Prace nad nim dopiero się rozpoczęły, a wśród pracodawców i pracowników mnożą się wątpliwości, jak będzie wyglądała ich przyszła sytuacja. Warunki dalszego pobytu stoją pod znakiem zapytania. Jeśli okazałby się on nielegalny, zmiana przepisów odbije się na sytuacji w firmach, które będą musiały przeorganizować pracę. 

Według analiz GUS obcokrajowcy stanowią już 7 proc. pracujących w naszym kraju. To prawie milion cudzoziemców na polskim rynku pracy. Reprezentują 150 krajów z całego świata, a co trzeci z nich jest narodowości ukraińskiej. Jak podaje serwis Rzeczpospolita, tylko 16 proc. aktywnych zawodowo osób z Ukrainy planuje wyjazd do innego kraju. 

Projekt nowelizacji ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa przewiduje w szczególności przedłużenie do dnia 30 czerwca 2024 r. okresu, w którym pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywateli Ukrainy, którzy przybyli w związku z działaniami wojennymi jest uznawany za legalny. Wydłużeniu ulegnie również okres ważności wizy krajowej oraz zezwolenia na pobyt czasowy do opuszczenia przez obywatela Ukrainy terytorium Polski oraz terminu dobrowolnego powrotu obywatela Ukrainy. 

Komplikacje wzmacnia fakt, że rozwiązania unijne związane z legalizacją pobytu dotyczą jedynie uchodźców uciekających z Ukrainy przed wojną. Nie obejmują zatem osób przebywających w Polsce na podstawie wizy lub karty pobytu. Znawcy prawa migracyjnego spodziewają się, że ochrona czasowa zostanie przedłużona o kolejny rok, czyli do 3 marca 2025 r., jednak finalnych decyzji możemy oczekiwać do ostatniej chwili.

News 3: Rząd wznawia prace nad strategią migracyjną dla Polski 

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji wydało komunikat, w którym ogłasza harmonogram prac nad stworzeniem „kompleksowej, odpowiedzialnej i bezpiecznej strategii migracyjnej Polski” na lata 2025-2030. Powołano Międzyresortowy Zespół ds. Migracji, którego zadaniem będzie koordynacja prac oraz konsultowanie projektu np. ze środowiskiem naukowym oraz stroną społeczną (podmiotami działającymi w zakresie szeroko rozumianej polityki migracyjnej). Jak czytamy w komunikacie resortu, efektem jego prac będą propozycje rozwiązań do wprowadzenia zarówno w krótkiej, jak i dłuższej perspektywie czasowej. 

Strategia migracyjna będzie zawierała kluczowe rozstrzygnięcia z punktu widzenia państwa. Będzie dokumentem syntetycznym i kierunkowym dla działań podejmowanych przez różne instytucje i podmioty realizujące politykę migracyjną

Wiceminister Maciej Duszczyk, który w MSWiA odpowiada za kwestie międzynarodowe oraz politykę migracyjną

Finalnie, prace zespołu mają doprowadzić do powstania w 2025 roku projektu nowych aktów prawnych, w tym nowej ustawy o cudzoziemcach. 

News 4: Kwota 32,28 zł nie jest podstawą do dyscyplinarki

Pracownica znanej sieci sklepów, zwolniona dyscyplinarnie, wygrała w sądzie. Przemęczona kasjerka nie zauważyła, że jeden z klientów wyniósł ze sklepu produkty spożywcze warte 32,28 zł. Pracodawca uznał, że jest to powód do zwolnienia dyscyplinarnego.

Kierownik regionalny stwierdził, że ja to ukradłam, że pomogłam w kradzieży (…) Powiedział, że jeśli nie podpiszę zwolnienia dyscyplinarnego, to on wezwie policję. A ja całą tę rozmowę nagrałam i przedstawiłam w sądzie – mówiła pracownica dyskontu w wywiadzie udzielonym dziennikarzom.

Portal wyborcza.biz opisał historię pracownicy, do której zadań feralnego dnia należała obsługa klientów na kasie oraz szkolenie dwóch, nowych osób (jedna z nich była pierwszy dzień w pracy). W toku postępowania okazało się, iż zgodnie z procedurami zwolniona kobieta nie powinna pracować na kasie – jej obowiązkiem tego dnia powinien być jedynie nadzór nad nowymi pracownikami. Jak podkreśla była pracownica sieci sklepów, wielokrotnie zgłaszała do pracodawcy nieregulaminowe i nieadekwatne obłożenie zadaniami. Sąd uznał, że zwolnienie było bezzasadne i orzekł na rzecz pracownicy odszkodowanie.

Zgodnie z art. 52 § 1 Kodeksu pracy pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w razie m. in. popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste (pracownik został złapany na gorącym uczynku) lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem. Do ciężkich naruszeń podstawowych obowiązków pracowniczych, zgodnie z orzecznictwem sądowym, należy m. in. przywłaszczenie lub zniszczenie mienia pracodawcy.

News 5: Podatki od nowa, czyli likwidacja PIT, CIT i ZUS. Przedsiębiorcy wiedzą, jak uprościć system

Warsaw Enterprise Institute oraz Związek Przedsiębiorców i Pracodawców proponują rewolucję podatkową. Przedstawiciele biznesu postulują likwidację PIT, CIT, ZUS i innych obciążeń, zastępując je prostym systemem podatkowym. Ułatwienie polegałoby na opodatkowaniu płac, osób prawnych, JDG i małych spółek oraz jednolitą stawką VAT w wysokości 19,75%. Opodatkowanie pracy miałoby polegać na połączeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne z PIT i FGŚP. Skumulowana danina wynosiłaby 23,5 proc. Eksperci wyliczyli, że dzięki temu wynagrodzenie netto byłoby wyższe nawet o 700 zł. 

Argumentem do zmian ma być fakt, że Polska od lat zajmuje jedno z ostatnich miejsc w rankingu przejrzystości systemów podatkowych. Przedsiębiorcy, w licznych badaniach, wskazują, że wysokie podatki i skomplikowane prawo są głównymi barierami w prowadzeniu działalności gospodarczej. Swoje postulaty zamierzają rekomendować nowemu rządowi, który nie planuje wycofania się z realizacji obietnicy wyborczej, czyli podniesienia kwoty wolnej do 60 000 zł. Jak zapowiedział szef resortu finansów – zmiany dotyczące podatków będą dokonywane w przewidywalny sposób. 

News 6: Sztuczna inteligencja. AI wesprze administrację państwa

Minister Cyfryzacji powołał zespół doradczy PL/AI Sztuczna inteligencja dla Polski. To ciało doradcze składające się z osób działających pro bono, które odniosły światowy sukces w obszarze AI. Zespół składający się z Polaków, w oparciu o najwyższe standardy etyczne, ma opracować rekomendacje oraz zbiór propozycji i narzędzi, mających na celu skuteczne rozwiązanie problemów w starannie wyselekcjonowanych obszarach Państwa. 

Spośród 50 obszarów, członkowie wytypowali na początek 10, w których sztuczna inteligencja ma szansę usprawnić działanie państwa. Są to zagadnienia z dziedziny bezpieczeństwa, edukacji, zdrowia publicznego, skutecznego państwa oraz rozwoju, w których AI może pozwolić na zwiększenie efektywności, eliminację barier lub lepsze planowanie. Zespół będzie przygotowywać rekomendacje i dzielić się wiedzą praktyków w zastosowaniu sztucznej inteligencji przez administrację rządową. 

---