Niedziele handlowe w grudniu. Stanowisko PIP w sprawie zmiany grafików

Wiele hałasu i jest – publikacja w Dzienniku Ustaw

23 listopada 2023 do Sejmu trafił ​​poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz niektóre inne dni (druk nr 63). Marszałek Sejmu, zgodnie z art. 37 ust. 1 i art. 40 ust. 1 regulaminu Sejmu skierował w dniu 23 listopada 2023 r. rządowy projekt ustawy do Komisji Gospodarki i Rozwoju do pierwszego czytania. Projekt dotyczył ustanowienia niedzieli 24 grudnia 2023 r. dniem objętym zakazem handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem oraz powierzania pracownikowi lub zatrudnionemu wykonywania pracy w handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem. Komisja Gospodarki i Rozwoju po przeprowadzeniu pierwszego czytania oraz rozpatrzeniu tego projektu ustawy na posiedzeniu w dniu 27 listopada 2023 r. wniosła o odrzucenie projektu (druk nr 59). 

Jak czytamy w uzasadnieniu do projektu ustawy, w roku 2023 jedna z dwóch niedziel handlowych poprzedzających pierwszy dzień Bożego Narodzenia przypada na dzień 24 grudnia, tj. Wigilię. W projekcie ustawy zaproponowano, aby niedziela 24 grudnia była dniem objętym zakazem, o którym mowa w art. 5 ww. ustawy, polegającym na zakazie handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem oraz powierzania pracownikowi lub zatrudnionemu wykonywania pracy w handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem. Jednocześnie, zaproponowano ustanowienie tzw. niedzieli handlowej na dzień 10 grudnia 2023 r. W odrzuconym projekcie rządowym była propozycja, by 10 grudnia handel odbywał się do godz. 14.00 z uwagi na propozycję zniesienia zakazu w tym dniu, która zmienia ustalony porządek prawny, w związku z ułożeniem się kalendarza świąt w 2023 r. Projektowana ustawa miała wejść w życie po upływie 3 dni od dnia ogłoszenia. Tak krótki termin vacatio legis podyktowany był potrzebą jak najszybszego wejścia w życie projektowanych przepisów.

Finalnie, ustawa została uchwalona na pos. nr 1 dnia 29 listopada 2023. 4-go grudnia została opublikowana w Dzienniku Ustaw 2023 poz. 2626. W związku z ogłoszonymi w Dz.U. zmianami, niedziele 10 i 17 grudnia 2023 roku są dniami handlowymi.

Ograniczenie handlu w Wigilię i dwie niedziele nieobjęte zakazem

W ustawie z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni (Dz. U. z 2023 r. poz. 158) wprowadza się następujące zmiany: 

• zakaz handlu w niedzielę i święta nie obowiązuje w kolejne dwie niedziele poprzedzające pierwszy dzień Bożego Narodzenia z wyłączeniem niedzieli przypadającej na dzień 24 grudnia;
• jeżeli niedziela poprzedzająca pierwszy dzień Bożego Narodzenia przypada na dzień 24 grudnia, zakaz handlu w niedzielę i święta nie obowiązuje w kolejne dwie niedziele poprzedzające tę niedzielę;
• jeżeli dzień 24 grudnia przypada w niedzielę, zakaz handlu obowiązuje, z wyjątkiem przypadków określonych w art. 6, tj. placówek nieobjętych zakazem handlu w niedzielę i święta.

Ustawa wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia. 

Zmiana grafików pracy? Ważne stanowisko PIP i resortu pracy

Pracodawcy z branży handlowej zmieniają harmonogramy czasu pracy. Przy tej okazji warto przypomnieć stanowisko PIP i resortu pracy, w którym znajdziemy objaśnienie, że 7-dniowy termin na przekazanie pracownikom grafików dotyczy tylko wprowadzenia rozkładu czasu pracy, a nie jego zmiany! Oto najważniejsze fragmenty:

Przepisy Kodeksu pracy nie regulują możliwości i trybu zmiany grafiku wprost. Brak takiej regulacji nie oznacza jednak, że zmiana jest niedopuszczalna.

Państwowa Inspekcja Pracy zwraca uwagę, że przy nagłych zmianach harmonogramów problematyczne staje się dotrzymanie co najmniej tygodniowego terminu wymienionego w art. 129 § 3 Kodeksu pracy, czyli przekazanie pracownikowi rozkładu czasu pracy co najmniej na 1 tydzień przed rozpoczęciem pracy w okresie, na który został sporządzony ten rozkład.

(…) zmiana grafików jest dopuszczalna również wtedy, gdy jest to uzasadnione okolicznościami niezależnymi od pracodawcy, a możliwość modyfikacji rozkładu została przewidziana w przepisach wewnątrzzakładowych.

Jednak, jak uważa Departament Prawa Pracy Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w stanowisku z 18 października 2013 r. w sprawie modyfikacji rozkładów czasu pracy pracowników, termin tygodnia dotyczy jedynie wprowadzenia rozkładu czasu pracy, a nie jego zmiany.

Przepisy nie precyzują, z jakim wyprzedzeniem mogą być dokonywane zmiany w regulaminie. Regulacja w tym zakresie może natomiast być zawarta w przepisach wewnątrzzakładowych, obowiązujących u pracodawcy, np. w regulaminie pracy. Przy braku takich regulacji pracodawca powinien określić taki termin na przekazanie pracownikom informacji o zmianie rozkładu, aby mieć pewność, że informacja ta dotarła do wszystkich pracowników i wszyscy pracownicy mogli się z nią zapoznać.