Urlop wychowawczy a posłanie dziecka do przedszkola

Definicja urlopu wychowawczego w Kodeksie pracy

Pracownicy kończy się urlop rodzicielski, ale ani ona, ani dziecko nie są gotowi na jej powrót do pracy. Co zrobić w sytuacji, gdy kobieta chce przejść na urlop wychowawczy i jednocześnie pracować w obniżonym wymiarze etatu? Czy posłanie dziecka do przedszkola koliduje z urlopem wychowawczym? Czy pracodawca może w takim przypadku wymagać powrotu do pracy? Dlaczego temat ten budzi wątpliwości?

Jednoznaczną odpowiedź na te i inne pytania w pewnym sensie utrudnia §1 art. 186 Kp:

§1. Pracownik zatrudniony co najmniej 6 miesięcy ma prawo do urlopu wychowawczego w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Do sześciomiesięcznego okresu zatrudnienia wlicza się poprzednie okresy zatrudnienia.

Osobista opieka nad dzieckiem a jego obecność w przedszkolu

Zasadnicze wątpliwości rodzi sformułowanie: „w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem”, pojawia się bowiem pytanie, czy codzienna obecność dziecka w przedszkolu nie jest okolicznością wykluczającą sprawowanie nad dzieckiem osobistej opieki i nie stanowi przesłanki do odebrania rodzicowi urlopu wychowawczego zgodnie z § 2 art. 186². Jako że w obowiązujących przepisach Kodeksu pracy ta kwestia nie zostaje poruszona, a opinie specjalistów są w tej niejednoznaczne, warto przeanalizować różne stanowiska.

Niektórzy eksperci twierdzą, że oddanie dziecka do placówki wychowawczej takiej jak przedszkole jest równoznaczne z zaprzestaniem sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, więc na tej podstawie pracodawca może wezwać pracownika przebywającego na urlopie wychowawczym do stawienia się w pracy. Kłóci się to jednak z przepisami prawa oświatowego, które jako wiek odpowiedni do rozpoczęcia wychowania przedszkolnego wskazuje 3 r. ż. oraz nakłada obowiązek ukończenia rocznego przygotowania przedszkolnego dla dzieci w wieku 6 lat, co uniemożliwia wykorzystanie przysługującego urlopu wychowawczego w pełni. Pojawiają się również głosy, twierdzące, że prawo do urlopu wychowawczego powinno być uzależnione od liczby godzin spędzonych przez dziecko w placówce.

Tutaj kontrargumentem jest § 1 art. 186², tj. możliwość podjęcia pracy zarobkowej w trakcie urlopu wychowawczego, która niejako implikuje oddanie dziecka pod opiekę innej osoby lub placówki na czas wykonywania obowiązków pracowniczych:

§1. W czasie urlopu wychowawczego pracownik ma prawo podjąć pracę zarobkową u dotychczasowego lub innego pracodawcy albo inną działalność, a także naukę lub szkolenie, jeżeli nie wyłącza to możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.

Stanowisko Departamentu Prawa Pracy MRiPS

Ważnym stanowiskiem jest także wyrok Wojewódzkiego Sądu Apelacyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 21 maja 2014 r. (sygn. akt II SA/Go 311/14, LEX nr 1485741):

„[…]Natomiast fakt korzystania przez dziecko z opieki dziennej w placówce szkolno-wychowawczej, takiej jak żłobek czy też przedszkole nie mogą stanowić bezpośredniej podstawy do odmowy przyznania tego świadczenia. W takiej sytuacji niezbędnym jest wykazanie, iż uniemożliwia to sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem. Sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem nie oznacza, że kontakt z dzieckiem musi być ciągły, nieprzerwany, że sprawująca taką opiekę osoba nie może zostać zastąpiona w wykonywaniu czynności opiekuńczych przez domowników czy inne osoby przez krótsze okresy […]”.

Tego samego zdania jest Departament Prawa Pracy MRiPS, który w odpowiedzi na zapytanie wystosowane przez portal proRodzinny nawiązał do wyżej zacytowanego wyroku. Pomimo tego, że stanowisko Departamentu nie ma charakteru wiążącego, jest jednym z głosów w dyskusji i warto mieć to na uwadze.

Z tego też względu przychylam się do najbardziej rozpowszechnionej i zarazem najkorzystniejszej dla pracownika opinii, że pracownik przebywający na urlopie wychowawczym może posłać dziecko do przedszkola bez przerywania tego urlopu.

FAQ, czyli urlop wychowawczy a posłanie dziecka do przedszkola w pytaniach i odpowiedziach

1. Czy posłanie dziecka do przedszkola koliduje z urlopem wychowawczym? Nie, uczęszczanie dziecka do przedszkola lub innej placówki wychowawczej nie może być powodem odebrania pracownikowi urlopu wychowawczego, to znaczy, że pracodawca nie może wymagać od pracownika powrotu do pracy. 

2. Czy pracownik, który przebywa na urlopie wychowawczym ma możliwość pracy zarobkowej? Tak, pracownik ma prawo podjąć pracę zarobkową u dotychczasowego lub innego pracodawcy, jeżeli nie wyłącza to możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.

3. Co w sytuacji, gdy pracownik musi podjąć pracę zarobkową, która uniemożliwia sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem? Jeśli pracownik z jakiegoś powodu musi podjąć pracę zarobkową, która uniemożliwia sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem, może złożyć wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy do wymiaru nie mniej niż ½ etatu w okresie, w którym mógłby korzystać z urlopu wychowawczego. Pracodawca ma obowiązek zaakceptować ten wniosek, nie może również z tego powodu zwolnić pracownika.