Moment objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym komandytariusza notarialnie przystępującego do spółki komandytowej

Kluczowa data przystąpienia do spółki

Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 23 września 2022 r. (I USK 537/21), komandytariusz przystępujący w formie aktu notarialnego do zarejestrowanej spółki komandytowej, która prowadzi działalność pozarolniczą, podlega od dnia przystąpienia (a nie od dnia jego zarejestrowania w Krajowym Rejestrze Sądowym) obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzonej przez spółkę działalności pozarolniczej, chyba że podlega już innemu obligatoryjnemu tytułowi ubezpieczeń społecznych zgodnie z art. 8 ust. 6 pkt 4 w związku z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Data podpisania aktu notarialnego o przystąpieniu do spółki komandytowej jest terminem, od którego należy opłacać obowiązkowe składki na ubezpieczenie społeczne.

Wykonywanie pracy w trakcie orzeczonej niezdolności

Ubezpieczony przebywał na zwolnieniu lekarskim w okresie po ustaniu zatrudnienia w spółce z o.o. i w tym czasie wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o wypłatę zasiłku chorobowego. Jednocześnie w trakcie niezdolności do pracy ubezpieczony podpisał akt notarialny o zawiązaniu spółki komandytowej.

Sprawa w pierwszej kolejności trafiła do Sądu Rejonowego, który stwierdził, że ubezpieczony rzeczywiście nie wykonywał pracy w okresie orzeczonej niezdolności i jego niezdolność do pracy oraz zasadność wystawienia zwolnień lekarskich nie była kwestionowana. Sąd Rejonowy w Płocku wyrokiem z 13 kwietnia 2021 r., IV U 184/19, zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu prawo do zasiłku chorobowego za wskazany w wyroku okres oraz uchylił jego zobowiązanie do zwrotu pobranego zasiłku chorobowego z funduszu chorobowego.

Następnie, na skutek apelacji organu rentowego, Sąd Okręgowy w Płocku, wyrokiem z 1 lipca 2021 r., VI Ua 22/21, zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie.

Sąd Okręgowy wskazał, że niezdolność do pracy odwołującego powstała w czasie, gdy ubezpieczony był komandytariuszem w spółce zarejestrowanej w KRS i w okresie objętym zaskarżoną decyzją ubezpieczony posiadał inny tytuł do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, którym było prowadzenie pozarolniczej działalności. Nie przysługiwało mu jednak prawo do zasiłku chorobowego w okresie posiadania statusu wspólnika spółki komandytowej.

Sąd drugiej instancji stwierdził, że ubezpieczony został pouczony przez organ rentowy jeszcze przed wypłatą zasiłku, iż zasiłek chorobowy za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego nie przysługuje, gdy ubezpieczony będzie kontynuował działalność zarobkową lub podejmie działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającą prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby. Zdaniem Sądu Okręgowego organ rentowy prawidłowo zobowiązał odwołującego do zwrotu zasiłku chorobowego pobranego za okres po ustaniu zatrudnienia w spółce z o.o. Ubezpieczony postanowił złożyć Skargę kasacyjną od wyroku Sądu Okręgowego zaskarżając wyrok w całości. 

Faktyczne, a nie formalne prowadzenie działalności gospodarczej

Sąd Najwyższy uzasadnił, że w przypadku, gdy dojdzie do podjęcia innej działalności, która stanowi samodzielny tytuł podlegania ubezpieczeniom społecznym również po ustaniu jednego tytułu ubezpieczenia – jak w niniejszej sprawie – to zdarzenie ubezpieczeniowe (choroba) pozostaje w związku z nowym tytułem ubezpieczeniowym. Jednocześnie zauważył, że podleganie ubezpieczeniom społecznym osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą uzależnione jest od jej faktycznego, a nie tylko formalnego, prowadzenia. Natomiast posiadanie statusu wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólnika spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej kreuje odrębny tytuł podlegania ubezpieczeniom społecznym. Nieprowadzenie działalności przez spółkę nie ma znaczenia dla powstania tytułu ubezpieczeniowego wynikającego z faktu bycia jej wspólnikiem.

W związku z faktem zgłoszenia ubezpieczonego do ubezpieczeń społecznych, także do ubezpieczenia chorobowego, jako wspólnik spółki komandytowej, organ rentowy prawidłowo stwierdził, że wnioskodawca nie ma prawa do zasiłku chorobowego za okres po ustaniu zatrudnienia i został zobowiązany do zwrotu wypłaconego świadczenia.