Czy można zwolnić pracownika, któremu brakuje mniej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego? Ochrona przedemerytalna a rozwiązanie umowy o pracę

Czy pracodawca może zwolnić pracownika objętego ochroną przedemerytalną?

Jeden z pracowników firmy zatrudniony jest na czas określony. Umowa powinna się zakończyć 31 grudnia 2026 r. Tymczasem 25 maja pracownik osiąga wiek, który nakłada na niego ochronę przed wypowiedzeniem, ze względu na to, że będzie mu brakowało mniej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego. Jakie możliwości rozstania się z pracownikiem, nie czekając na datę rozwiązania umowy z upływem terminu, ma pracodawca? Czy będzie musiał przedłużyć umowę skoro pracownik znajdzie się w okresie ochronnym?

Ochrona przedemerytalna a wypowiedzenie umowy o pracę 

Wypowiedzenie umowy o pracę jest zwykłym sposobem na zakończenie stosunku pracy. O ile pracownik może wypowiedzieć umowę w każdym czasie i bez ograniczeń, tak pracodawca zanim przystąpi do działania musi upewnić się czy na pewno może to zrobić. Kodeks pracy wyprowadza bowiem ochronę przed wypowiedzeniem dla niektórych grup pracowników.

Komu przysługuje okres ochronny?

Jedną z nich są osoby znajdujące się w tzw. wieku przedemerytalnym czyli takie, którym do osiągnięcia wieku emerytalnego brakuje nie więcej niż cztery lata, a okres zatrudnienia umożliwia im uzyskanie prawa do emerytury po osiągnięciu tego wieku. Mowa tu o powszechnym wieku emerytalnym, czyli 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.

To oznacza, że kobieta która ukończyła 56 lat i mężczyzna, który ukończył 61 lat są chronieni przed wypowiedzeniem umowy. Nie ma przy tym znaczenia jakiego rodzaju umowa łączy strony stosunku pracy.

Kodeks pracy: nie ma zakazu rozwiązania umowy o pracę

Jednocześnie przepis art. 39 kp.p. wskazuje tyko na zakaz wypowiedzenia, nie zakazuje rozwiązania umowy w okresie ochronnym. Jeżeli pracodawca dokonałby wypowiedzenia przed rozpoczęciem tego okresu to umowa rozwiąże się, nawet jeśli sam dzień jej rozwiązania z upływem okresu wypowiedzenia przypadł by już po wejściu pracownika w okres ochronny. 

Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku.
Art. 39 Kodeksu pracy [Zakaz wypowiadania umowy o pracę pracownikowi w wieku przedemerytalnym]

Umowa na czas określony a okres ochronny oraz inne sposoby rozwiązania umów

Ochrona pracownika nie obowiązuje także sytuacji, gdy zawarto z nim umowę na czas określony a termin jej rozwiązania określony w umowie przypada w okresie ochronnym. Pracodawca nie jest zobowiązany do jej przedłużenia ani do zawarcia kolejnej.  

Przepis nie chroni pracownika przez rozwiązaniem umowy w innym trybie niż wypowiedzenie.  

Porozumienie stron – czy przysługuje ochrona przedemerytalna?

Można zatem rozwiązać umowę na mocy porozumienia stron, jednak w takiej sytuacji konieczna byłaby zgoda pracownika.  

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z przyczyn niezawinionych przez pracownika

Jeżeli zaistnieją okoliczności to uzasadniające, umowa może zostać także  rozwiązana bez wypowiedzenia. Może się to stać na podstawie art. 53 k.p.  czyli z przyczyn niezawinionych przez pracownika. Są nimi przedłużające się usprawiedliwione nieobecności najczęściej spowodowane niezdolnością do pracy.  Rozwiązanie umowy może nastąpić po upływie okresu wskazanego w przepisie, a okres ten zależy od tego jak długo zatrudniony był pracownik przed zachorowaniem.   

Dyscyplinarne rozwiązanie umowy o pracę z pracownikiem w wieku przedemerytalnym

I wreszcie znany chyba wszystkim, choć mamy nadzieję, że tylko ze słyszenia, art. 52 k.p. czyli tzw. dyscyplinarka. Jeśli pracownik dopuści się przewinienia, które spełnia przesłanki zawarte w przepisie, tj. ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych, popełnienie przestępstwa uniemożliwiającego dalsze zatrudnienie na danym stanowisku lub utrata uprawnień z przyczyn zawinionych przez pracownika, dyscyplinarne rozwiązanie umowy jest dopuszczalne.   

Zmiana warunków pracy i płacy a ochrona przedemerytalna

Ochronie przed wypowiedzeniem warunków pracy lub/i pracy podlegają m.in. pracownicy w wieku przedemerytalnym, którym brakuje nie więcej niż cztery lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, a wiek ten uprawniałby ich do uzyskania emerytury. W odniesieniu do pracowników w wieku przedemerytalnym ochrona nie obowiązuje w przypadku:

• stwierdzonej orzeczeniem lekarskim utraty zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy,
• niezawinionej przez pracownika utraty uprawnień niezbędnych do wykonywania pracy,
• wprowadzenia nowych zasad wynagradzania dotyczących ogółu pracowników lub określonej grupy.

Czytaj więcej i pobierz wzór wypowiedzenia zmieniającego tutaj >

Na mocy art. 42 § 1 K.p. do wypowiedzenia warunków pracy lub płacy stosuje się odpowiednio przepisy o wypowiedzeniu umowy o pracę. Oznacza to, że przepisy przewidujące zakazy wypowiedzenia (definitywnego) umowy o pracę dotyczą także wypowiedzenia zmieniającego. Nie jest zatem możliwe wypowiedzenie warunków pracy lub płacy pracownikowi chronionemu na podstawie art. 39 K.p. Zmiana warunków pracy lub płacy w 4-letnim okresie ochronnym przed osiągnięciem wieku emerytalnego jest możliwa wyłącznie na mocy porozumienia stron, które wymaga zgodnego oświadczenia woli obu stron umowy o pracę. (…) Od powyższego zakazu dokonywania wypowiedzenia zmieniającego przepisy przewidują wyjątki. Takim przepisem jest art. 43 K.p., zgodnie z którym pracodawca może wypowiedzieć warunki pracy lub płacy pracownikowi, o którym mowa w art. 39, jeżeli wypowiedzenie stało się konieczne ze względu na wprowadzenie nowych zasad wynagradzania dotyczących ogółu pracowników zatrudnionych u danego pracodawcy lub tej ich grupy, do której pracownik należy, a także z uwagi na stwierdzoną orzeczeniem lekarskim utratę zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy albo niezawinioną przez pracownika utratę uprawnień koniecznych do jej wykonywania.

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej na interpelację nr 9990 dnia 30 października 2012 r. w sprawie zmian warunków pracy osób pracujących, objętych przedemerytalnym okresem ochronnym