Ustalanie stanu zatrudnienia w przypadku zwolnień grupowych

Stosowanie przepisów ustawy o zwolnieniach grupowych uzależnione jest od liczby zatrudnionych. Pracodawcy nierzadko stoją przed pytaniem:

• w jaki sposób określić liczbę zatrudnionych?
• w jakiej dacie uwzględnić tę liczbę?

Przyczyna zwolnień pracowniczych

Ustawodawca wyraźnie wskazuje, że przepisy ustawy znajdą zastosowanie do pracodawców zatrudniających co najmniej 20 pracowników. Ważne jest jednak to, czy zwolnienia pracownicze wiążą się z przyczynami nie leżącymi po stronie pracowników. 

Jeżeli pracodawca ustali, że przyczyny rozwiązywania umów z pracownikami leżą po jego stronie (i spełnia warunek liczby zatrudnionych) to wówczas jest obowiązany do stosowania przepisów ustawy o zwolnieniach grupowych.

Zwolnienia grupowe

Pracodawca z różnych przyczyn może zdecydować o dokonaniu zwolnień grupowych. Zła koniunktura, wpływająca na zmniejszenie zamówień, rosnące koszty zatrudnienia, zmiany organizacyjne albo decyzje biznesowe często wpływają na zmniejszenie liczby zatrudnionych.

W związku z tym, że stosowanie ustawy o zwolnieniach grupowych dotyczy pracodawców zatrudniających co najmniej 20 pracowników, nie będzie dotyczyło pracodawców zatrudniających mniej niż 20 pracowników.

W przypadku, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 20 pracowników, nawet jeśli dochodzi do zwolnień z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, pracownikom nie będą przysługiwały odprawy pieniężne przewidziane przepisami ustawy o zwolnieniach grupowych. 

Jak ustalić liczbę zatrudnionych w przypadku zwolnień grupowych?

Ustalając liczbę “co najmniej 20” pracowników należy uwzględnić:

• wszystkie osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę bez względu na wymiar czasu pracy, na jaki zawarte są umowy o pracę,
• wszystkie osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy, czyli poza umową o pracę również na podstawie powołania, wyboru, mianowania, czy spółdzielczej umowy o pracę
• wszystkie osoby mające status pracownika, nawet jeśli nie świadczą pracy z powodu choroby, urlopu wypoczynkowego lub urlopów związanych z macierzyństwem. 

Do liczby 20 pracowników nie wlicza się:

• osób wykonujących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych: umowy zlecenia, umowy o dzieło, umowy agencyjnej, a także 
• osób wykonujących pracę nakładczą (tzw. chałupników),
• pracowników tymczasowych zatrudnionych w trybie ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych,
• pracowników przebywających na urlopach bezpłatnych.

Przesłanki do zwolnień grupowych

Zwolnienie grupowe, zgodnie z ustawą o zwolnieniach grupowych, zachodzi w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę, a także na mocy porozumienia stron, jeżeli w okresie nieprzekraczającym 30 dni zwolnienie obejmuje co najmniej:

• 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników,
• 10% pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednakże mniej niż 300 pracowników,
• 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników.

Jak liczyć termin 30 dni w przypadku zwolnień grupowych?

W praktyce przyjmuje się, że okres 30 dni, należy liczyć od daty skutecznego zaznajomienia pracownika z wypowiedzeniem jego umowy o pracę dokonanego przez pracodawcę lub złożenia oferty rozwiązania umowy o pracę na mocy porozumienia stron z przyczyn niedotyczących pracownika.

W związku z powyższym termin 30 dniowy liczymy tak naprawdę od dnia:

• wręczenia pierwszego wypowiedzenia bądź 
• zawarcia pierwszego porozumienia stron dotyczących rozwiązania stosunku pracy.

Okres 30 dni, liczymy zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, w związku z czym zwolnienia pracowników nie muszą pokrywać się z miesiącem kalendarzowym. 

Przykład:

Pracodawca wręczył pracownikowi oświadczenie woli o wypowiedzeniu umowy o pracę w dniu 29 września 2022. Umowa o pracę rozwiąże się z upływem 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia, który upłynie w dniu 31 grudnia 2022. Okres 30 dni należy liczyć od 29 września 2022.

Dla ustalenia liczby pracowników objętych grupowym zwolnieniem istotna jest liczba złożonych przez pracodawcę oświadczeń woli, a nie liczba rozwiązanych w ich następstwie stosunków pracy.