Jak wyznaczać cele? Sprytnie. A może sprytniej? (Jeszcze raz o kryteriach SMART)

Posiadanie celów bardzo korzystnie wpływa na naszą motywację. Przy wyznaczaniu celów bardzo pomocna jest prosta metoda znana jako SMART.

Czy to narzędzie, wymyślone z górą 60 lat temu, w rzeczywistości przemysłu 2.0, może mieć zastosowanie dziś w dobie cyfrowej obróbki danych i AI?

Czym jest metodologia SMART?

SMART to sposób formułowania celów, który zwiększa szansę na ich realizację.

Temu właśnie służy metoda SMART – urealistycznia Twoje cele i pomaga zamienić je w konkretne działania. Jeśli dobrze sformułujesz swój cel, to będziesz miał dużo większe szanse na wykonanie go.

Nazwa metody SMART pochodzi od pierwszych liter angielskich słów oznaczających, że cele powinny być konkretne, mierzalne, osiągalne, istotne i określone w czasie. Każda litera jest skrótem od określonej cechy i tak:

S – pochodzi o Specific – co oznacza konkretny.

Cel musi być szczegółowo opisany – na czym polega realizacja danego zadania (celu), co będzie jego rezultatem, jak zmierzyć ten rezultat oraz kiedy poznamy, że pożądany efekt został osiągnięty.

M – pochodzi od Mesurable – co oznacza mierzalny.

Cel, który nadaje się do zarządzania nim musi być tak sformułowany i określony, aby można było w sposób liczbowy wyrazić stopień jego realizacji lub móc jednoznacznie określić, czy cel został osiągnięty, czy też nie.

A – pochodzi od Achievable – co oznacza osiągalny (realistyczny).

W odniesieniu do zarządzania należy przy formułowaniu celu brać pod uwagę dostępne zasoby lub np. kompetencje pracownika który ma dany cel osiągnąć. Nierealistycznie sformułowane cele powodują, że nie zostaną one osiągnięte. 

W alternatywnych wersjach metodologii SMART zwraca się również uwagę na ambicje w formułowaniu celów. Wówczas trzecia litera akronimu ma rozwinięcie w postaci Abmitious – ambitny. Cel powinien ustawić poprzeczkę odpowiednio wysoko, jednocześnie pozostając w zgodzie z możliwością jego osiągnięcia.

R – pochodzi od Relevant – co oznacza istotność, ważność.

Wykonanie celu czy też jego zaniechanie powinno mieć istotne znaczenie i stanowić określoną wartość – również w odniesieniu np. do pracownika, który cel ów będzie realizował. Oznacza to, że wykonywane działania powinny dawać nam lub organizacji konkretne wartości i być pewnego rodzaju krokiem naprzód.

T – pochodzi od Trackable – co oznacza możliwy do prześledzenia, określenia w czasie.

Z punktu widzenia zarządzania to nic innego jak  określenie deadline: na kiedy ma być wykonane całe zadanie, a na kiedy powinny być gotowe poszczególne jego etapy. Należy bowiem konkretnie sprecyzować, do kiedy powinniśmy osiągnąć zamierzone cele, przez co unikniemy sytuacji odkładania ich na potem. Ustalenie takiego terminu może wpłynąć też na mobilizację do działania.

A może cele da się określić sprytniej?

Istnieje jeszcze wersja rozszerzona metodologii SMART: SMARTER. Przydaje się ona w szczególności w zakresie delegowania zadań przez menedżera. Kolejne litery akronimu mają bowiem następujące rozszerzenia:

E – pochodzi od Exciting – co oznacza ekscytujący.

W ten sposób podkreślony zostaje walor motywacyjny. Osoba przyjmująca do wykonania cel, a później go realizująca, sama powinna postrzegać go w ten sposób. To trudne zadanie dla menedżera. Wymaga zdolności perswazji i dobrej znajomości kompetencji członków swojego zespołu. Oczywiście można zawsze np. dzięki presji wymusić realizację danego celu, nie będzie on jednak posiadał waloru ekscytacji dla pracownika.

R – pochodzi od Recorded – co oznacza zapisany, utrwalony.

Często wierzymy bardziej w to co zostało sformułowane i zapisane. Zapisanie zadania czyni go ważniejszym. Utrwalenie i uwidocznienie celu sprawia, że zaczyna być postrzegany jako ważny. To czyni również zobowiązanie dla pracownika. Uzgodnił cel i zobowiązuje się go zrealizować.

Choć pierwsze użycie akronimu przypisuje się Georgowi T. Doranowi w 1981 r., bezsprzecznie jego duchowym ojcem pozostaje Drucker. Główną zaletą metodologii SMART jest to, że łatwiej zrozumieć cele i zbudować wiedzę o tym: czy i kiedy zostały one zrealizowane.

Zasada poszerzonego SMART (SMARTER) może być szczególnie przydatna menedżerom w formułowaniu celów rozwojowych dla pracowników.