Opinia prawna KIDP w sprawie rozporządzenia MF z 7 stycznia 2022 r.

Zastrzeżenia do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 7 stycznia 2022 r. w sprawie przedłużenia terminów poboru i przekazania przez niektórych płatników zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych Dziennik Ustaw 2022 poz. nr 28 podzielone zostały na cztery obszary:

• Wykroczenie poza delegację ustawową
• Niezgodność z Konstytucją RP 
• Niezgodność z przepisami rangi ustawowej
• Brak vacatio legis

Najważniejsze cytaty z konferencji prasowej dot. rozporządzenia MF – przeczytaj!

Eksperci w swojej analizie uznali, iż Rozporządzenie jest niemożliwe do zastosowania w praktyce, nie tyle ze względu na jego niezgodność z przepisami ustawowymi, ale również z uwagi na brak vacatio legis.

Rozporządzenie to zostało wydane z rażącym naruszeniem porządku konstytucyjnego oraz pogwałceniem obowiązującej hierarchii aktów prawnych. Nie zachowano jakiegokolwiek vacatio legis zapewniającego jego adresatom możliwość przygotowania się do wprowadzonych rozporządzeniem zmian. Ze względu na to pozostanie ono dla licznych płatników, przynajmniej w odniesieniu do bieżących wypłat, niewykonalne. 

Wykroczenie poza delegację ustawową art. 50 Ordynacji podatkowej

Przepisem, który umożliwia Ministrowi Finansów przedłużanie terminów przewidzianych w przepisach prawa podatkowego jest art. 50 ustawy Ordynacja Podatkowa. Autorzy opinii wskazują jednak, że Rozporządzenie, w swojej istocie, nie odracza terminu, a modyfikuje treść obowiązku podatkowego. Brak jest w nim wskazania nowego terminu wykonania istniejącego obowiązku.

Rozporządzenie uzależnia wykonanie obowiązku przez płatnika od szeregu warunków a nie terminu. W istocie zmierza ono do modyfikacji zakresu obowiązków płatnika a nie jedynie odroczenia terminu wykonania istniejących obowiązków. Mimo, że formalnie mowa w nim o “przedłużeniu termin pobrania zaliczki” to wskazuje ono, odmienne od ustawowych zasady ustalenia kwoty tej zaliczki.

W opinii czytamy, że Rozporządzeniem nałożono na płatników nowy obowiązek polegający na naliczeniu dwóch odrębnych kalkulacji zaliczki na podatek dochodowy, tj. zgodnie z zasadami obowiązującymi na 2021 oraz 2022 rok, zaś wspomniany termin pobrania i przekazania zaliczki zależny jest od jej wysokości.

W przypadku gdy płatnik w styczniu 2022 r. pobrał zaliczkę w części odpowiadającej nadwyżce obliczonej zgodnie z § 1 ust. 1 i nie przekazał tej zaliczki na rachunek urzędu skarbowego, płatnik ten niezwłocznie zwraca tę nadwyżkę podatnikowi.

§4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 7 stycznia 2022 r. w sprawie przedłużenia terminów poboru i przekazania przez niektórych płatników zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych

Jak czytamy w opinii, przytoczony wyżej obowiązek zwrotu nadwyżki zaliczki w prawie podatkowym nie występuje, zaś w treści Ordynacji Podatkowej próżno szukać delegacji do jej wprowadzenia.

Kwotę określoną w § 4 Rozporządzenia trudno traktować w kategoriach jakiejkolwiek nadwyżki podatku, czy też nadpłaty, skoro jest to kwota pobrana zgodnie z przepisami ustawy, w czasie w którym Rozporządzenie jeszcze nie istniało (nie było wydane). Kwoty, o których mowa w § 4 Rozporządzenia są kwotami pobranymi całkowicie zgodnie z przepisami. Termin ich poboru upłynął w momencie wypłaty wynagrodzenia, nie może zatem podlegać przedłużeniu.

Na podstawie art. 72 i nast. Op., wysokość nadpłaty podatku określa organ podatkowy – w sytuacji, gdy podatnik kwestionuje zasadność lub wysokość pobranego przez płatnika podatku, może on złożyć wniosek o stwierdzenie nadpłaty. Wniosek rozpatrywany jest przez organ podatkowy na podstawie zeznania (deklaracji), zaś ewentualnego zwrotu dokonuje się na podstawie decyzji organu. Kwoty pobranego przez płatnika podatku, muszą pozostać do tego czasu w jego dyspozycji.

Za nadpłatę uważa się kwotę:
1) nadpłaconego lub nienależnie zapłaconego podatku;
2) podatku pobraną przez płatnika nienależnie lub w wysokości większej od należnej.

Art. 72 § 1 Ordynacji Podatkowej

Niezgodność z art. 217 Konstytucji RP

Wracamy do §4 Rozporządzenia, który nałożył na płatników nowy obowiązek, tj. zwrot na rzecz podatnika nadwyżki zaliczki podatkowej. Instytucja ta stoi w sprzeczności z art. 217 Konstytucji RP, w myśl której ustalenie istotnych elementów norm podatkowych może odbywać się wyłącznie na poziomie ustawy. 

Niedopuszczalne jest ustalanie aktem rangi rozporządzenia zasad poboru zaliczki na podatek, co ma miejsce w § 1 Rozporządzenia.

Niezgodność z przepisami rangi ustawowej – art. 77(7) oraz art. 78(8) ustawy KKS

Autorzy opinii dla KIDP zwracają uwagę na konieczność zachowania hierarchii aktów normatywnych wynikającą z art. 87 ust. 1 Konstytucji RP, co oznacza, że przepisy aktów niższych rangą nie mogą zastąpić, uchylić lub zmienić treści przepisów aktów wyższych rangą. Zastosowanie się przez płatnika do rozporządzenia niezgodnego z ustawą stanowi dla niego ryzyko narażenia się na odpowiedzialność karnoskarbową z art. 77(7) i art. 78(8) KKS.

Pobierz “Wniosek o nieprzedłużanie terminów poboru zaliczek na podatek dochodowy” – par. 5 Rozporządzenia MF z dnia 7 stycznia 2022 r.

Brak vacatio legis

Brak publikacji projektu Rozporządzenia na stronie Rządowego Centrum Legislacji. Brak konsultacji społecznych. Brak uzasadnienia do projektu i oceny skutków społeczno – gospodarczych i wreszcie, brak vacatio legis, gdyż pomiędzy opublikowaniem Rozporządzenia w Dzienniku Ustaw, a rozpoczęciem jego obowiązywania minęło dosłownie, kilka godzin… Taką praktykę uchwalania aktów normatywnych Autorzy opinii oceniają jednoznacznie negatywnie.

Wprowadzenie tych zmian w ciągu jednego dnia (a nawet nie jednego dnia, tylko kilku godzin) powoduje brak możliwości przygotowania służb księgowych oraz kadrowych do stosowania tych zmian (nawet gdyby pominąć pozostałe zarzuty, co do legalności tych regulacji), a także brak możliwości dostosowania programów kadrowo – płacowych do zastosowania nowych rozwiązań w zakresie obliczenia zaliczki na podatek. W praktyce w licznych przypadkach, ze względu na stopień zautomatyzowania procesu naliczania płac i poboru zaliczek, zastosowanie Rozporządzenia będzie dla płatników niewykonalne. 

Z pełną treścią opinii prawnej w przedmiocie rozporządzenia MF z 7 stycznia 2022 – w sprawie przedłużenia terminów poboru i przekazania zaliczek na podatek dochodowy wydanej dla Krajowej Rady Doradców Podatkowych możesz zapoznać się TUTAJ.