Okres wyczekiwania na świadczenie chorobowe, czyli kiedy nabędziesz prawo do zasiłku

Otrzymuję wiele zapytań, związanych z okresem wyczekiwania, zwłaszcza od osób przystępujących do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Czy okres wyczekiwania zawsze wynosi 90 dni? Czy 10-letni okres podlegania ubezpieczeniu chorobowemu uprawnia do otrzymania zasiłku już od 1 dnia przystąpienia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego?

Jest to bardzo ważne zagadnienie, które postaram się wyjaśnić w poniższym artykule.

Kiedy ubezpieczenie chorobowe jest obowiązkowe, a kiedy dobrowolne?

Art. 11 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych wskazuje kto podlega ubezpieczeniu chorobowemu obowiązkowo, a kto dobrowolnie.

Obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu podlegają:

• pracownicy – w okresie od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku,
• członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych – w okresie od dnia rozpoczęcia wykonywania pracy na rzecz spółdzielni do dnia zakończenia jej wykonywania,
• osoby odbywające służbę zastępczą – w okresie od dnia powołania lub skierowania do tej służby do dnia zwolnienia z tej służby.

Natomiast dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu podlegają osoby:

• wykonujące pracę nakładczą,
• wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz osoby z nimi współpracujące,
• prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące,
• wykonujące odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
• duchowni.

Czym dokładnie jest okres wyczekiwania?

Okres wyczekiwania jest to okres, jaki pracownik musi odczekać, aby nabyć prawo do zasiłku lub wynagrodzenia chorobowego. Okres nabycia tego prawa reguluje Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. 1999 Nr 60 poz. 636). Długość okresu wyczekiwania jest uzależniona od charakteru ubezpieczenia.

Ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego (art. 4. Ustęp 1. Ustawy zasiłkowej):

• po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego – jeżeli podlega obowiązkowo temu ubezpieczeniu;
• po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego – jeżeli jest ubezpieczony dobrowolnie.

Do okresów ubezpieczenia chorobowego, wlicza się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.

Prawo do zasiłku bez okresu wyczekiwania

Ustawa zasiłkowa przewiduje kilka wyjątków, kiedy ubezpieczony nabędzie prawo do zasiłku bez okresu wyczekiwania.

Od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego prawo do zasiłku chorobowego przysługuje:

• absolwentom szkół lub uczelni lub osobom, które zakończyły kształcenie w szkole doktorskiej, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów, lub zakończenia kształcenia w szkole doktorskiej,
• ubezpieczonym, których niezdolność do pracy powstała wskutek wypadku w drodze z pracy lub do pracy,
• ubezpieczonym obowiązkowo (pracownicy), którzy posiadają wcześniejszy co najmniej 10-letni okres podlegania obowiązkowemu (pracowniczemu) ubezpieczeniu chorobowemu (bez względu na przerwy w ubezpieczeniu i ich długość),
• posłom i senatorom, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji,
• funkcjonariuszom Służby Celnej, którzy przyjęli propozycję pracy na podstawie art. 165 ust. 7 i art. 167 ust. 2 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz. U. poz. 1948, z późn. zm.1) ) i stali się pracownikami w jednostkach organizacyjnych Krajowej Administracji Skarbowej.

Do zasiłku opiekuńczego oraz zasiłku macierzyńskiego nie stosuje się art. 4 ustawy zasiłkowej, co oznacza, że nabycie prawa do któregokolwiek z tych zasiłków jest możliwe już w pierwszym dniu ubezpieczenia chorobowego.

Jak ustalić 10-letni okres podlegania pod obowiązkowe ubezpieczenie chorobowe

Posiadanie wcześniejszego 10–letniego okresu ubezpieczenia chorobowego pozwala obowiązkowo ubezpieczonemu pracownikowi,  nabyć prawo do zasiłku chorobowego bez okresu wyczekiwania, pod warunkiem, że jest to okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego.

Ustalając 10 letni okres ubezpieczenia chorobowego należy zsumować wszystkie okresy zatrudnienia bez względu na przerwy między nimi. Mowa tu o okresach obowiązkowego opłacania składki na ubezpieczenie chorobowe.

Pracownik, który znajduje się w okresie wyczekiwania, może uzyskać prawo do zasiłku chorobowego od pierwszego dnia zatrudnienia, mimo, że nie ma 30-dniowego okresu ubezpieczenia. Prawo to przysługuje mu wówczas, gdy przed dniem powstania niezdolności do pracy podlegał obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu przez co najmniej 10 lat.

Jeżeli ubezpieczony posiada 10–letni okres ubezpieczenia chorobowego, ale w całości lub w części składa się na niego okres dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, nie ma on prawa do zasiłku chorobowego od pierwszego dnia, ponieważ okres ubezpieczenia dobrowolnego nie wlicza się do tego okresu.

Co z osobami podlegającymi pod dobrowolne ubezpieczenie chorobowe?

Prawo do zasiłku chorobowego bez okresu wyczekiwania z uwagi na posiadanie co najmniej 10-letniego okresu obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego mają tylko osoby podlegające ubezpieczeniu chorobowemu obowiązkowo.

Osoba posiadająca 10 letni okres ubezpieczenia obowiązkowego, zatrudniona na umowę zlecenie, która przystąpiła do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, podlega okresie wyczekiwania 90 dni.