HR Detektywi #79 Wigilia z zakazem handlu, kierowniczka HR z IKEI uniewinniona, ZUS wypłaci (?) zasiłki od 1. dnia choroby

News 1: Kolejna zmiana stanowiska ZUS – nowe zasady rozliczania składek z tytułu umowy zlecenia

Dotychczas ZUS twierdził, że o podleganiu ubezpieczeniom decyduje okres wykonywania umowy zlecenia, a nie moment uzyskania przychodu. Wyjątkiem jest zbieg dwóch konkretnych umów, gdzie kluczowy jest moment osiągnięcia przychodu w wysokości co najmniej równej minimalnemu wynagrodzeniu z pierwszej umowy.

W najnowszej interpretacji Zakładu doszło do innej oceny (Interpretacja indywidualna ZUS z 25 września 2023 r. Oddział w Lublinie DI/200000/43/890/2023). W kontekście wypłaty, organ rentowy uznał, że warunkiem uwzględnienia wynagrodzenia w podstawie wymiaru składek jest jego rzeczywista wypłata lub przekazanie jej do dyspozycji pracownika (tu: zleceniobiorcy). W rezultacie, mimo że praca została wykonana przez zleceniobiorcę w czasie, gdy nadal był studentem, składki od jego wynagrodzenia należy odprowadzić.

News 2: Pracownik IKEI wyrzucony za cytowanie Biblii został prawomocnie przywrócony do pracy

Zakończył się wątek pracowniczy słynnego zwolnienia pracownika krakowskiej Ikei, który na firmowym forum internetowym – cytując Biblię – negatywnie wypowiadał się o osobach LGBT+.

Sąd Okręgowy w Krakowie odrzucił apelację firmy IKEA od wyroku, który nakazywał przywrócenie do pracy Janusza Komendy. Janusz Komenda został zwolniony z pracy za cytowanie Biblii. W grudniu 2022 roku Sąd Rejonowy w Krakowie uznał, że zwolnienie było nielegalne i nakazał przywrócenie Janusza Komendy do pracy. Sąd drugiej instancji potwierdził, że wypowiedzenie było nieuzasadnione. Sąd Okręgowy podkreślił, że miejsce pracy powinno być wolne od indoktrynacji światopoglądowej, a działanie IKEI mogło zostać odebrane jako naruszające system wartości Janusza Komendy. Według sądu, pracodawca powinien uwzględnić, że duża część Polaków to chrześcijanie, którzy mają prawo do swoich przekonań i ich obrony. Sąd Okręgowy zaznaczył również, że IKEA nie może powoływać się na naruszenie przez Janusza Komendę zasad współżycia społecznego, skoro sama naruszyła te zasady. Janusz Komenda był reprezentowany przez Instytut Ordo Iuris.

W październiku br. zakończył się wątek karny w tej samej sprawie, w której kierowniczka działu HR pracodawcy – oskarżona o dyskryminację na tle wyznaniowym – została prawomocnie uniewinniona, co potwierdził Sąd Najwyższy, oddalając kasację prokuratora i pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego.

News 3: ZUS przejmie obowiązek wypłaty zasiłku chorobowego od 1 dnia za wszystkich pracowników?

“Odejdziemy od opresyjnego systemu podatkowo-składkowego m.in. poprzez wprowadzenie korzystnych i czytelnych zasad naliczania składki zdrowotnej. Potężny wzrost kosztów prowadzenia działalności gospodarczej w ostatnich latach musi być zatrzymany, dlatego strony Koalicji wprowadzą zasadę, że chorobowe pracownika już od pierwszego dnia będzie płacone przez ZUS”

– podała parlamentarna większość w podpisanej przez siebie 10 listopada br. umowie koalicyjnej.

W roku 2022 w Polsce zarejestrowano 27 milionów zaświadczeń lekarskich o czasowej niezdolności do pracy, na łączną liczbę 288,8 miliona dni. Średnia długość zwolnienia wynosi ok. 11 dni. Z danych ZUS wynika, że w minionym roku pracodawcy wydali na chorobowe swoich pracowników prawie 11 mld zł. To ogromne obciążenie dla pracodawców, zwłaszcza z sektora MŚP. Z tego powodu w propozycjach koalicyjnych partii pojawiły się postulaty, aby ZUS przejął płatności zasiłku chorobowego już od pierwszego dnia zwolnienia.

Obecnie pracownik, osoba wykonująca pracę nakładczą lub odbywająca służbę zastępczą, ma prawo do otrzymywania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy – trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego (a dla osób powyżej 50 roku życia – do 14 dni) – ze środków własnych pracodawcy (na podst. art. 92 Kodeksu pracy). Okres 33 lub odpowiednio 14 dni niezdolności do pracy, za który przysługuje wynagrodzenie chorobowe, jest obliczany przez zsumowanie poszczególnych okresów niezdolności do pracy w roku kalendarzowym, nawet jeśli wystąpiły między nimi przerwy, oraz jeśli osoba była zatrudniona u więcej niż jednego pracodawcy w danym roku kalendarzowym. Natomiast zasiłek chorobowy, finansowany przez Fundusz Ubezpieczeń Społecznych i wypłacany przez ZUS, przysługuje od 34. lub odpowiednio od 15. dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym.

Co z zaproponowanej przez parlamentarną większość rewolucyjnej zmiany może wynikać dla pracodawców, pracowników i gospodarki? Zdaniem prawników, realizacja tego postulatu przede wszystkim będzie wymagała zasadniczej zmiany formuły kontroli zwolnień lekarskich przez ZUS, może też skutkować realną utratą zainteresowania po stronie pracodawców koniecznością prowadzenia kontroli wykorzystywania L4 przez pracowników. Istnieje ryzyko, że część pracodawców – w okresach np. przestojów – będzie sugerowała pracownikom pójście na zwolnienie lekarskie, zamiast na postojowe. Dla pracowników w praktyce może to powodować opóźnienia w uzyskaniu należnych świadczeń, jak obecnie bywa np. w przypadku zasiłku macierzyńskiego – choćby z uwagi na poziom dodatkowych obciążeń, jaki spadłby na ZUS. Dla gospodarki przerzucenie ciężaru kosztów na ZUS, czyli budżet państwa, również może się okazać wyzwaniem wagi ciężkiej.

News 4: Zajęcie komornicze z ZUS o jedno kliknięcie stąd

Automatyzacja i informatyzacja mają objąć w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych różne procedury, w tym również egzekucję komorniczą – ustalił portal Prawo.pl. Podobnie jak w przypadku e-Urzędu Skarbowego, również komornicy sądowi w ZUS będą mogli szybko zajmować świadczenia wypłacane dłużnikom przez ZUS. Zamiast wysyłać tytuł egzekucyjny tradycyjną pocztą, co zajmuje 3-5 dni, komornicy będą mogli to zrobić jednym kliknięciem, w ciągu kilku sekund.

ZUS ponoć ma już konkretne założenia koncepcji automatyzacji procesu egzekucji, uzgodnione z samorządem komorniczym. Zespół legislatorów Zakładu przygotował ponoć także projekt nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, kodeksu postępowania cywilnego oraz ustawy o komornikach sądowych. Ma on być konsultowany z innymi organami rentowymi i zostać przedstawiony Sejmowi X kadencji, aby następnie można go było przyjąć w pierwszym półroczu 2024 roku.

News 5: Zmiana we wnioskach o zasiłek macierzyński i wzorów zaświadczeń wydawanych przez płatników

Zakład Ubezpieczeń Społecznych poinformował, że trwają prace nad zmianami w formularzach zasiłkowych udostępnionych na PUE ZUS. Dotyczą one wniosków zasiłkowych i niektórych zaświadczeń skierowanych do płatników. Nowe wnioski i zaświadczenia powinny być widoczne w PUE już od 10 listopada od godziny 18:00. “Formularze zapisane w Dokumentach roboczych po ponownej edycji dostosują się do aktualnej wersji dokumentów. W przypadku wniosków znajdujących się w Zlecaniach, należy odrzucić zlecenie  i edytować dokument” – podał ZUS.

Nowe formularze zasiłkowe i zaświadczenia z ZUS:

• Wniosek ZAM – o przyznanie zasiłku macierzyńskiego,
• Wniosek ZUR – o zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego,
• Zaświadczenie Z-3 – zaświadczenie płatnika składek dotyczące pracowników,
• Zaświadczenie Z-3a – zaświadczenie płatnika składek dot. osób ubezpieczonych, nie będących pracownikami, z wyłączeniem osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących oraz duchownych,
• Zaświadczenie ZAS-24 – zaświadczenie płatnika składek o okresach zasiłku macierzyńskiego.

W chwili publikacji na stronie ZUS jest zaktualizowany tylko wniosek Z-3, opublikowany 13 listopada.

News 6: Zapadł wyrok TSUE ws. zaświadczenia A1 potrzebnego do pracy w innym kraju UE

Wczoraj Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzekł w polskiej sprawie (wyrok TSUE w sprawie C 422/22), że wycofanie zaświadczenia A1, które potwierdza przynależność do systemu zabezpieczenia społecznego danego państwa członkowskiego, nie musi być poprzedzone procedurą dialogu i koncyliacji.

W teorii chodzi o to, czy jeśli ZUS chce z urzędu anulować wcześniej wydane przez siebie zaświadczenie A1, musi przeprowadzić specjalną procedurę konsultacyjną z instytucją ubezpieczeniową państwa, w którym dany ubezpieczony pracował. Konsultacja taka ma prowadzić do potwierdzenia przez ZUS z daną instytucją ubezpieczeniową innego państwa UE, że zgadza się ona ze stanowiskiem ZUS, iż dany pracownik powinien podlegać ubezpieczeniu w państwie delegowania (np. Francji, Niemczech czy Holandii). W praktyce wyrok ten oznacza, że sądy mogą procedować dalej w prawdopodobnie tysiącach otwartych spraw (rocznie ZUS wydaje ponad 600 tys. dokumentów A1 – z czego część kwestionuje), aby rozpoznać je merytorycznie.

Wyrok TSUE o braku konieczności przeprowadzania konsultacji i możliwości wycofywania zaświadczeń A1 z urzędu przez ZUS może spowodować, że zagraniczne instytucje nie obejmą tych pracowników ubezpieczeniem – co może skutkować „wypadnięciem” ich z systemu ochrony ubezpieczeniowej za okresy wsteczne.

Wyrok ten jest kluczowy dla tysięcy przedsiębiorców i pracowników, walczących przed sądami o utrzymanie w obrocie zaświadczeń wydanych przez ZUS.

News 7: Wigilia z zakazem handlu?

W tym roku Wigilia Bożego Narodzenia, przypadająca w niedzielę 24 grudnia, ma zostać objęta zakazem handlu, natomiast niedziela handlowa ma przypaść 10 grudnia. Powyższe założenia wynikają z rządowego projektu nowelizacji ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni, przyjętego 14 listopada br. przez Radę Ministrów.

W założeniach zmiana ta ma ułatwić obywatelom skupienie się na świętach. Projekt przewiduje, że “niedziela 24 grudnia 2023 r. będzie dniem objętym zakazem handlu, wykonywania czynności związanych z handlem, powierzania pracownikowi lub zatrudnionemu wykonywania pracy w handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem“. Ustanowienie niedzieli handlowej na 10 grudnia ma sprostać oczekiwaniom konsumentów i handlu oraz umożliwić obywatelom zrealizowanie ich planów zakupowych, przy czym handel tego dnia ma być ograniczony do godziny 14:00, tak samo jak w przypadku 24 grudnia 2023 r., zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Legislacja

Rozporządzenia

• Rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie refundacji składek na ubezpieczenia społeczne osób niepełnosprawnych – weszło w życie 14 października br. z mocą od 30 czerwca br.
• Rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zwrotu kosztów wyposażenia stanowiska pracy osoby niepełnosprawnej – j/w

Teksty jednolite

• Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia z dnia 11 października 2023 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o rencie socjalnej – obowiązuje od 12 października br.
• Obwieszczenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 2 października 2023 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej – j/w

Akty oczekujące na wejście w życie

• Rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 18 października 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe – weszło w życie 17 listopada br.