Urlop macierzyński i rodzicielski – co warto na ich temat wiedzieć?

Ile wynosi urlop macierzyński w 2024 roku?

Pojęcie „rocznego urlopu macierzyńskiego” utarło się w społeczeństwie bardzo mocno.
Tymczasem, w rzeczywistości, przy urodzeniu jednego dziecka, wymiar wynosi 20 tygodni urlopu macierzyńskiego i 32 tygodnie urlopu rodzicielskiego.

Prawo umożliwia wykorzystanie tych urlopów w różnych konfiguracjach, jednakże wydaje się, że pracownice najczęściej decydują się właśnie na opcję rocznej przerwy w pracy.

Urlop macierzyński – zasady wnioskowania w 2024 roku

Kobiecie, która w trakcie trwania zatrudnienia urodziła dziecko, przysługuje prawo do 20 tygodni urlopu macierzyńskiego. Co ważne, nie może się ona tego prawa zrzec. Ma jedynie możliwość przeniesienia części urlopu na ojca dziecka, ale dopiero po wykorzystaniu po porodzie co najmniej jego 14 tygodni.

Zasadniczo, pracownica nie musi składać wniosku o urlop macierzyński, gdyż przysługuje on jej z mocy prawa i rozpoczyna się z dniem porodu.

W praktyce, choć należy zaznaczyć, że nie wynika to z żadnego przepisu prawnego, by potwierdzić pracodawcy dzień narodzin dziecka, kobiety przedkładają zaświadczenie ze szpitala potwierdzające datę porodu.

Zgodnie z przepisami pracownica ma również prawo do wcześniejszego rozpoczęcia urlopu macierzyńskiego – do nawet 6 tygodni przed planowaną datą porodu. By skorzystać z tej możliwości, zobowiązana jest do złożenia wniosku wraz z kopią zaświadczenia lekarskiego określającego przewidywaną datę porodu.

Urlop rodzicielski 2024 – jak skorzystać z uprawnienia?

Prawo do urlopu rodzicielskiego przysługuje obojgu rodzicom. Jego maksymalny wymiar wynosi 41 tygodni przy urodzeniu jednego dziecka. Z tym, że jeden z rodziców może wykorzystać maksymalnie 32 tygodnie, a pozostałe 9 tygodni są przeznaczone do wyłącznej dyspozycji drugiego rodzica.

Urlop rodzicielski jest udzielany jednorazowo lub nie więcej niż w 5 częściach, nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia. W odróżnieniu od urlopu macierzyńskiego warunkiem udzielenia urlopu rodzicielskiego jest złożenie wniosku wraz z wymaganymi załącznikami na co najmniej 21 dni przed jego rozpoczęciem.

Zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego

Zarówno za okres urlopu macierzyńskiego, jak i urlopu rodzicielskiego pracownikom przysługuje zasiłek macierzyński. Obecnie zasiłek macierzyński za cały okres urlopu macierzyńskiego wynosi 100% podstawy wymiaru, z kolei za cały okres urlopu rodzicielskiego zasiłek przysługuje w wysokości 70% podstawy wymiaru. Zgodnie z ustawą zasiłkową podstawa wymiaru zasiłku przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem to przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, a w przypadku pracownika ze stażem pracy u pracodawcy krótszym niż 12 miesięcy, przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe zatrudnienia.

Ustawodawca umożliwia pobieranie zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego w pełnym wymiarze, z wyłączeniem 9 tygodni urlopu rodzicielskiego zarezerwowanych na wyłączność drugiego rodzica, w uśrednionej wysokości, tj. 81,5% podstawy wymiaru. W tym celu ubezpieczona – matka dziecka powinna złożyć wniosek w terminie do 21 dni po porodzie.

Jeśli kobieta skorzysta z tej możliwości, a następnie ani jeden dzień zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego nie zostanie wykorzystany w pierwszym roku życia dziecka, zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego przysługiwać będzie w wysokości 70% podstawy wymiaru. W takiej sytuacji na podstawie złożonego wniosku przysługuje jednorazowe wyrównanie zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego do 100% podstawy wymiaru. Co istotne, wysokość zasiłku za 9 tygodni urlopu rodzicielskiego przeznaczonych na wyłączność drugiego rodzica wynosi zawsze 70% podstawy wymiaru.

FAQ, czyli pytania i odpowiedzi o urlop macierzyński i rodzicielski

Ile trwa urlop macierzyński?
Długość urlopu macierzyńskiego uzależniona jest od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie i wynosi odpowiednio:

• 20 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka,
• 31 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci,
• 33 tygodnie – w przypadku urodzenia trojga dzieci,
• 35 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci,
• 37 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga bądź większej liczby dzieci.

Czy pracownica musi wnioskować o udzielenie urlopu macierzyńskiego?
Zasadniczo pracownica nie musi składać wniosku o urlop macierzyński, gdyż przysługuje on jej z mocy prawa i rozpoczyna się z dniem porodu.

Ile trwa urlop rodzicielski?
W przypadku urlopu rodzicielskiego jego długość również uzależniona jest od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie i wynosi odpowiednio do:

• 41 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka,
• 43 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga i większej liczby dzieci,
• 65 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka posiadającego zaświadczenie z ustawy „Za życiem”,
• 67 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga i większej liczby dzieci posiadających zaświadczenie z ustawy „Za życiem”, przy czym urlop w powyższym wymiarze przysługuje łącznie obojgu rodzicom. Jeden rodzic może wykorzystać maksymalne 32 lub 34 tygodnie (w przypadku porodu mnogiego) bądź 56 lub 58 tygodni (w przypadku porodu mnogiego) w stosunku do dzieci z zaświadczeniem z ustawy „Za życiem”, a pozostałe 9 tygodni przeznaczone są na wyłączność drugiego rodzica.

Czy pracownik musi wnioskować o udzielenie urlopu rodzicielskiego?
Tak, powinien złożyć wniosek na co najmniej 21 dni przed jego rozpoczęciem.

Jakie dokumenty powinna złożyć pracownica chcąca wykorzystać urlop macierzyński, bezpośrednio po nim urlop rodzicielski w pełnym wymiarze i otrzymywać z tego tytułu zasiłek w wysokości 81,5% podstawy wymiaru?
Pracownica chcąc skorzystać z urlopu w powyższy sposób powinna złożyć dwa wnioski:

• wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego w wysokości 81,5% (termin: do 21 dni po porodzie),
• wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego (termin: co najmniej 21 dni przed jego rozpoczęciem).