Zmiana czasu letniego na zimowy w nocy z 28 na 29 października 2023 r.

Podstawa prawna regulująca zmianę czasu

Czy wiesz, jakie dokumenty regulują zmianę czasu zimowego na letni oraz letniego na zimowy? W Akademii Mistrzostwa Kadrowo-Płacowego zawsze kładę nacisk na sięganie do źródeł, dlatego zapraszam Cię dziś do sięgnięcia po dwa dokumenty, które wskazują na konkretne regulacje dot. zmiany czasu:

• Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 4 marca 2022 r. w sprawie wprowadzenia i odwołania czasu letniego środkowoeuropejskiego w latach 2022-2026; Dziennik Ustaw 2022 poz. 539
• Ustawa z dnia 10 grudnia 2003 r. o czasie urzędowym na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej – Dziennik Ustaw 2004 nr 16 poz. 144

Zacytujmy fragment, który dzisiaj szczególnie nas interesuje i będzie punktem wyjścia do dalszych rozważań nad wpływem zmiany czasu na obszary zarządzania czasem pracy w firmie, a w konsekwencji również wynagrodzeń:

Czas letni środkowoeuropejski odwołuje się (…) w 2023 r. – dnia 28 października – o godzinie 3 minut 00 czasu letniego środkowoeuropejskiego (o godzinie 1 minut 00 uniwersalnego czasu koordynowanego UTC(PL)). Odwołanie czasu letniego środkowoeuropejskiego polega na zmianie wskazań zegarów z godziny 3 minut 00 tego czasu na godzinę 2 minut 00, która będzie godziną początkową czasu środkowoeuropejskiego.

§ 2 Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 4 marca 2022 r. w sprawie w sprawie wprowadzenia i odwołania czasu letniego środkowoeuropejskiego w latach 2022–2026

Praca w porze nocnej w Kodeksie pracy

Definicja pory nocnej znajduje swoje źródło w dziale VI rozdziale VI Kodeksu pracy, w którym czytamy:

§ 1. Pora nocna obejmuje 8 godzin między godzinami 21⁰⁰ a 7⁰⁰.

§ 3. Czas pracy pracującego w nocy nie może przekraczać 8 godzin na dobę, jeżeli wykonuje prace szczególnie niebezpieczne albo związane z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym.

Art. 151⁷ Kodeksy pracy. Czas pracy w porze nocnej

W związku z przywołaną wyżej podstawą prawną, za porę nocną uważa się (ramowo) kolejne 8 godzin pomiędzy 21:00 a 7:00. W przepisach wewnątrzzakładowych, czyli w układzie zbiorowym pracy, regulaminie pracy, w drodze obwieszczenia pracodawcy lub w pisemnej informacji przekazywanej pracownikowi w ciągu 7 dni od dnia zawarcia umowy o pracę pracodawca może ustalić indywidualnie przedział czasowy określony w zakładzie pracy jako pora nocna. Z mojej praktyki wynika, że najczęściej są to godziny pomiędzy 22:00 a 6:00.

Kogo uznajemy za pracownika pracującego w nocy?

I tutaj zapraszam Cię do zasięgnięcia informacji u źródła, czyli wprost do Kodeksu pracy:

Pracownik, którego rozkład czasu pracy obejmuje w każdej dobie co najmniej 3 godziny pracy w porze nocnej lub którego co najmniej 1/4 czasu pracy w okresie rozliczeniowym przypada na porę nocną, jest pracującym w nocy.

Art.  151⁷ § 2 Kodeksu pracy

Co z pracownikami pracującymi tej nocy?

Pracownicy zatrudnieni na nocnej zmianie, z soboty na niedzielę, będą pracowali o godzinę dłużej. Pamiętajcie o tym przy rozliczeniu czasu pracy za październik! Zmiana czasu z letniego na zimowy ma wpływ na czas pracy pracownika, a co za tym idzie, na wysokość jego wynagrodzenia.

Powstaną nadgodziny!

W praktyce oznacza to, że jeśli pracownik wykonuje pracę na zmianie nocnej zgodnie z planem, np. od 22:00 w sobotę (28.10) do 6:00 rano w niedzielę (29.10), nastąpi przekroczenie dobowej normy czasu pracy, za które co do zasady, należy pracownikowi wypłacić normalne wynagrodzenie wraz z dodatkiem za pracę w godzinach nadliczbowych w wysokości 50% lub 100%. Wysokość dodatku uzależniona jest od przedziału czasowego w jakim ustalona jest pora nocna obowiązująca u danego pracodawcy (nadgodziny w nocy) oraz od tego czy nastąpiło przekroczenie średniotygodniowej normy czasu pracy.

Zmiana czasu letniego na zimowy wpłynie więc na czas przepracowany, a tym samym wynagrodzenie pracownika.

Pracę w godzinach nadliczbowych można również zrekompensować poprzez oddanie czasu wolnego od pracy. W takiej sytuacji pracownikowi nie przysługuje dodatek, a jedynie normalne wynagrodzenie.

Nie zapomnij o dodatku za pracę w porze nocnej!

Dodatkowo należy pamiętać, że ustalając wysokość dodatku za pracę w porze nocnej należy wypłacić dodatek w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę za każdą, dodatkową godzinę pracy wynikającą ze zmiany czasu z letniego na zimowy.

W październiku wynosi on 4,09 zł brutto za jedną godzinę pracy w porze nocnej. Podstawą naliczenia dodatku jest wynagrodzenie minimalne, zaś sam dodatek wyliczamy dzieląc podstawę przez wymiar czasu pracy obowiązujący w danym miesiącu:

3600,00 zł / 176 godziny * 20% = 4,09 zł

Sposób obliczania dodatku reguluje Kodeks pracy:

Pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów.

Art. 151 (8) § 1 Kodeksu Pracy

Na które grupy pracowników należy zwrócić szczególną uwagę planując czas pracy?

Prawo pracy przewiduje szereg sytuacji, w których praca w porze nocnej nie może być wykonywana lub może być wykonywana, ale w wymiarze nie dłuższym, niż obowiązujący danego pracownika wymiar czasu pracy. Czy potrafisz wymienić te sytuacje? Zobacz poniżej, na które grupy pracowników pracodawca powinien zwrócić szczególną uwagę podczas planowania i rozliczania czasu pracy w październiku:

• “Pracownika opiekującego się dzieckiem do ukończenia przez nie 8 roku życia nie wolno bez jego zgody zatrudniać w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w systemie czasu pracy, o którym mowa w art. 139 system przerywanego czasu pracy, jak również delegować poza stałe miejsce pracy” – podstawa prawna art. 178 § 2 Kodeksu pracy
• “Czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Czas pracy osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Osoba niepełnosprawna nie może być zatrudniona w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych“ – podstawa prawna art. 15 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Zgodnie z art. 16 przywołanej ustawy, osoba niepełnosprawna może być zatrudniona w porze nocnej w przypadku, gdy jest zatrudniona przy pilnowaniu oraz gdy na jej wniosek lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne (lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą) wyrazi na to zgodę.
• “Czas pracy pracującego w nocy nie może przekraczać 8 godzin na dobę, jeżeli wykonuje prace szczególnie niebezpieczne albo związane z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym“ – podstawa prawna art. 151⁷ § 3 Kodeksu pracy. Pracownicy wykonujący prace szczególnie niebezpieczne albo związane z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym nie mogą świadczyć pracy dłużej, niż 8 godzin na dobę. Ograniczenie to nie dotyczy:
  – pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy,
  – przypadków konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usuwania awarii.