HR-owe Koło Ratunkowe: Odpowiedzialność pracownika za mienie powierzone przez pracodawcę

Osobowe ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej

Na pracodawcy ciążą ryzyka związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, tj. ryzyko osobowe, socjalne, gospodarcze oraz techniczno–organizacyjne. Do ryzyka osobowego, zastosowanie ma przepis art. 120 Kodeksu pracy, zgodnie z którym pracodawca jest obciążony obowiązkiem naprawienia szkody, która została wyrządzona przez pracownika przy wykonywaniu obowiązków pracowniczych. Przepis ten ma na celu ochronę osób trzecich, dla których naprawienie szkody ma być gwarantowane przez pracodawcę. Wobec pracodawcy, który naprawił szkodę wyrządzoną osobie trzeciej, pracownik ponosi odpowiedzialność przewidzianą w przepisach działu piątego.

Odpowiedzialność materialna pracownika

Zgodnie z tymi przepisami pracownik, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swej winy wyrządził pracodawcy szkodę, ponosi odpowiedzialność materialną według zasad określonych w Kodeksie pracy. Art. 115 Kodeksu pracy statuuje zasadę adekwatności, ponieważ wskazuje, że pracownik ponosi odpowiedzialność za szkodę w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę i tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda. Granice rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę oznaczają koszty poniesione przez pracodawcę na skutek wydania przez pracownika wadliwego towaru oraz maksymalnej granicy wynikającej z przepisów tj. trzykrotności wynagrodzenia. Najlepiej w takim przypadku zawrzeć z pracownikiem ugodę, na mocy której pracodawca będzie dokonywać potrąceń z wynagrodzenia aż do pełnego pokrycia szkody. 

Błąd w wypowiedzeniu umowy o pracę? Sprawdź co zrobić!

Obowiązki po stronie pracodawcy

Jednocześnie pracownik nie ponosi odpowiedzialności za szkodę w takim zakresie, w jakim pracodawca lub inna osoba przyczyniły się do jej powstania albo zwiększenia oraz nie ponosi ryzyka związanego z działalnością pracodawcy. Ponadto, to na pracodawcy spoczywa obowiązek wykazania okoliczności uzasadniających odpowiedzialność pracownika oraz wysokość powstałej szkody. 

Jeżeli pracownik umyślnie wyrządził szkodę, jest obowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości. 

Odszkodowanie od pracownika

Na mocy art. 119 Kodeksy pracy, pracodawca może ubiegać się o odszkodowanie od pracownika. W związku z tym, że to on pokrył roszczenie osoby trzeciej za popełniony przez pracownika błąd w zakresie wykonywanej przez niego pracy,  ma prawo domagania się zwrotu poniesionych kosztów. Odszkodowanie ustala się w wysokości wyrządzonej szkody, jednak nie może ono przewyższać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody. 

Odpowiedzialność za mienie powierzone pracownikowi jest odpowiedzialnością szerszą niż ta wskazana w art. 114-122 Kodeksu pracy, bowiem jest ona niezależna od winy pracownika. Stosownie do art. 124 § 1 Kodeksu pracy, pracownik, któremu powierzono z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się:

• pieniądze, papiery wartościowe lub kosztowności,
• narzędzia i instrumenty lub podobne przedmioty, a także środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze, 

odpowiada w pełnej wysokości za szkodę powstałą w tym mieniu.

Pracownik odpowiada w pełnej wysokości również za szkodę w mieniu innym niż wymienione w powyższym przepisie, powierzonym mu z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się. “Inne mienie” może oznaczać jakiekolwiek mienie, a więc również samochód służbowy.