HR-owe Koło Ratunkowe: Rozliczenie kierowców 2023

Najważniejsze zmiany w rozliczeniu kierowców 2023

Ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o delegowaniu kierowców w transporcie drogowym została opublikowana w Dzienniku Ustaw 2023 poz. 1523. Ustawa dostosowuje polskie prawo do przepisów unijnych, jeśli chodzi o delegowanie kierowców w sektorze transportu drogowego, w ramach tzw. Pakietu Mobilności, w zakresie ułatwienia poprawy warunków pracy kierowców oraz warunków prowadzenia działalności przedsiębiorstw transportowych.

Przepisy ustawy będą miały zastosowanie do przewoźników drogowych, którzy mają siedzibę w innym państwie i kierują tymczasowo kierowcę będącego jego pracownikiem do pracy na terytorium Polski, w związku z realizacją usługi transportu drogowego.

Czy 14-dniowy urlop wypoczynkowy jest wciąż obowiązkowy?

Ustawa określa zasady: 

1. delegowania kierowców w transporcie drogowym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; 
2. kontroli przestrzegania przepisów o delegowaniu kierowców w transporcie drogowym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz realizacji obowiązków informacyjnych związanych z delegowaniem kierowców; 
3. kontroli drogowej delegowania kierowców w transporcie drogowym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; 
4. współpracy między Inspekcją Transportu Drogowego oraz Państwową Inspekcją Pracy w zakresie przekazywania informacji związanych z delegowaniem kierowców w transporcie drogowym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; 
5. współpracy z właściwymi organami innych państw członkowskich dotyczącej delegowania kierowców w transporcie drogowym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i z tego terytorium; 
6. postępowania związanego z realizacją lub składaniem wniosków o powiadomienie o decyzji o nałożeniu na przewoźnika drogowego delegującego kierowcę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i z tego terytorium administracyjnej kary pieniężnej lub grzywny administracyjnej oraz o egzekucję takiej kary lub grzywny.

Przepisy ustawy określają obowiązki przewoźników drogowych z państw trzecich delegujących kierowców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz delegowanych kierowców. 

Przepisy ustawy zawierają katalog wyłączeń  do kierowców delegowanych:

• na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz
• z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Zasady wypłaty wynagrodzenia w przepisach zakładowych

Definicja kierowcy w ustawie

Ustawodawca definiuje m.in. kierowcę delegowanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, którym ma być kierowca:

• zatrudniony w warunkach odpowiadających warunkom określonym w art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy w innym państwie członkowskim oraz 
• tymczasowo skierowany do pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez przewoźnika drogowego delegującego kierowcę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Kierowca delegowany z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej to kierowca będący pracownikiem w rozumieniu przepisów państwa członkowskiego, do którego jest delegowany, tymczasowo skierowanego do pracy na terytorium tego państwa przez przewoźnika drogowego delegującego kierowcę z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Obowiązki przewoźników

Podstawowym obowiązkiem przewoźnika drogowego delegującego kierowcę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ma być:

• zapewnienie delegowanemu kierowcy odpowiednich warunków zatrudnienia,
• zgłoszenie oddelegowania kierowcy najpóźniej w momencie rozpoczęcia delegowania, przy użyciu interfejsu publicznego połączonego z systemem wymiany informacji na rynku wewnętrznym (IMI), 
• zapewnienie, aby kierowca podczas delegowania dysponował określonymi dokumentami w postaci papierowej lub elektronicznej – co będzie pozwalać na kontrolę przestrzegania wymogów wprowadzanych ustawą w trakcie kontroli drogowej. 

Trudności podatkowe i składkowe

Cechą charakterystyczną pracy kierowców jest ich wysoka mobilność co oznacza, że kierowca wykonujący międzynarodowe przewozy drogowe podczas jednego dnia może pracować nawet w kilku państwach. Poważne trudności budzi prawidłowe ustalenie wysokości podstawy wymiaru podatku dochodowego od osób fizycznych – na podstawie przepisów dotyczących osób zatrudnionych w kraju i przebywających czasowo za granicą, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 20 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jak również podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe – na podstawie przepisów wydanych zgodnie z art. 21 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1009, z późn. zm.) dotyczących pracowników zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców. Powyższe przepisy nie uwzględniają bowiem specyfiki pracy kierowcy. 

Obniżenie wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne 

W przypadku kierowców zatrudnionych w Polsce i wykonujących zadania służbowe w ramach międzynarodowych przewozów drogowych, których miesięczny przychód jest wyższy niż przeciętne wynagrodzenie, w skład przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne nie ma wchodzić kwota stanowiąca równowartość 60,00 EUR za każdy dzień pobytu poza granicami Polski. 

Po osiągnięciu przez kierowcę wynagrodzenia brutto w wysokości 6 935,00 zł, pracodawca będzie mógł obniżyć wymiar składki na ubezpieczenie społeczne o 60,00 EUR za każdy dzień pobytu tego kierowcy poza granicami Polski.

Wolna od podatku część przychodów

Ustawa wskazuje, że wolna od podatku PIT ma być część przychodów kierowców wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe uzyskiwanych ze stosunku pracy lub umowy zlecenia, za każdy dzień pobytu za granicą w wysokości stanowiącej równowartość 20 euro, licząc od pierwszego dnia tego pobytu. Obecnie wysokość tej kwoty jest zmienna i uzależniona od kraju, w którym kierowca wykonuje przewozy i wynosi 30% diety odliczanej od składek ZUS. 

Koszty kierowcy

Dodatkowo w przypadku kierowców wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe w skład przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne i zaliczki na podatek PIT nie będą wchodziły należności stanowiące zwrot równowartości poniesionych przez kierowcę kosztów, m.in. noclegu w przypadku tygodniowego regularnego okresu odpoczynku, którego kierowca nie może odbierać w pojeździe, podróży środkami transportu innymi niż pojazd będący w dyspozycji pracodawcy do miejsca, w którym kierowca rozpocznie przewóz oraz innych niezbędnych udokumentowanych wydatków.

Wyłączenie przepisów Kodeksu pracy

W uzasadnieniu do projektu ustawy, czytamy że ze względu na utrudnienia związane z dostępem do danych rejestrowanych przez tachograf mające wpływ na określenie wysokości wynagrodzenia należnego za pracę kierowcy wykonującego międzynarodowe przewozy drogowe oraz ze względu na specyfikę pracy kierowców uznanych za pracowników delegowanych niezbędne jest także wprowadzenie odstępstwa od art. 85 § 1 i 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, aby wynagrodzenie kierowców delegowanych mogło być płatne w dwóch ratach, w stałym i ustalonym z góry terminie. 

Zgodnie z  przepisami pierwsza rata, z dołu, wypłacana będzie nie później jednak niż w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego. Z kolei druga rata, z dołu, wypłacana ma być niezwłocznie po ustaleniu pełnej wysokości wynagrodzenia, nie później jednak niż do 21 dnia miesiąca kalendarzowego. 

Prawidłowe wyliczenie należnego wynagrodzenia niewątpliwie utrudnia wysoka mobilność kierowców wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe na terytorium Unii, jak również wymuszony przepisami dyrektywy (UE) 2020/1057 podział konkretnych przewozów drogowych na te objęte, jak i wyłączone spod zasad delegowania. Zapewnienie większej elastyczności w tym względzie jest niezbędne, w szczególności biorąc pod uwagę strukturę przewozów drogowych rzeczy wykonywanych przez przedsiębiorców transportowych mających siedzibę na terytorium Polski z podziałem na transport krajowy i międzynarodowy UE.

Wejście w życie

Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, czyli 19 sierpnia 2023 r. z wyjątkiem:

1. art. 4 ust. 2, który wchodzi w życie z dniem 21 sierpnia 2023 r.; 
2. art. 39 pkt 4, 5, 8, pkt 11 lit. b, pkt 12–14, 18 i 19 oraz art. 43, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2025 r.