HR-owe Koło Ratunkowe: Odwołanie stanu zagrożenia epidemicznego a ważność badań lekarskich

Odwołanie stanu zagrożenia epidemicznego i skutki dla pracowników i pracodawców

Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie odwołania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego zostało opublikowane w Dzienniku Ustaw 16 czerwca 2023 r. (Dz. U. 2023, poz. 1118). W związku z wejściem w życie rozporządzenia, z dniem 1 lipca 2023 r. traci moc rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 12 maja 2022 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego. 

Odwołanie stanu zagrożenia epidemicznego oznacza, że od lipca wróci konieczność przeprowadzania obowiązkowych badań okresowych w pracy. 

Ustawa Kodeks pracy rozróżnia wstępne, okresowe i kontrolne badania lekarskie, określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. mianem „badań profilaktycznych”. Pracownik podlega okresowym badaniom lekarskim. 

Kategorie pracowników podlegających badaniom lekarskim

Wstępnym badaniom (z pewnymi wyjątkami) podlegają osoby przyjmowane do pracy, pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy i inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe. Badaniom okresowym podlegają pracownicy w czasie trwania stosunku pracy w związku z upływem terminu ważności badań wstępnych czy też okresowych. Natomiast badaniom kontrolnym podlegają pracownicy, którzy byli niezdolni do pracy z powodu choroby trwającej dłużej niż 30 dni. Badanie profilaktyczne przeprowadza się na podstawie skierowania wydanego przez pracodawcę.

Przedłużenie ważności orzeczeń lekarskich w pandemii

W trakcie pandemii, na mocy art. 31m ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych przedłużono ważność orzeczeń lekarskich wydanych w ramach wstępnych, okresowych i kontrolnych badań lekarskich.

Orzeczenia lekarskie wydane w ramach wstępnych, okresowych i kontrolnych badań lekarskich, których ważność upłynęła po dniu 7 marca 2020 r., zachowują ważność, nie dłużej jednak niż do upływu 180 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.

W praktyce oznacza to konieczność skierowania pracowników celem wykonania okresowych badań lekarskich w terminie 180 dni licząc do 1 lipca 2023 roku.

Pracodawco, wystaw skierowania na badania!

Skierowanie na badania można wydać już teraz, tak aby pracownik miał realną szansę umówienia się na wizytę kontrolną celem uzyskania orzeczenia lekarskiego stwierdzającego zdolność do wykonywania pracy wykonanego w ramach badań profilaktycznych.

Jeżeli odrębne przepisy w zakresie badań lekarskich, innych niż te dotyczące badań profilaktycznych lub badań psychologicznych, wymagają posiadanie aktualnego orzeczenia lekarskiego albo psychologicznego, a ważność upłynęła po dniu 7 marca 2020 r., orzeczenie to zachowuje ważność, nie dłużej jednak niż do upływu 60 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.

Ponadto, jeżeli odrębne przepisy uzależniają wykonywanie określonych czynności lub uzyskanie określonych uprawnień w celu wykonania czynności zawodowych od posiadania odpowiedniego orzeczenia lekarskiego, niewynikającego z badań wykonywanych w ramach wstępnych, okresowych i kontrolnych albo psychologicznego, orzeczenie takie powinno być wydane niezwłocznie, nie później niż do upływu 90. dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.

Jeżeli odrębne przepisy uzależniają wykonywanie określonych czynności lub uzyskanie określonych uprawnień w celu wykonania czynności przez żołnierzy zawodowych od posiadania odpowiedniego orzeczenia lekarskiego, psychologicznego albo zaświadczenia o ukończeniu kursu, turnusu lub szkolenia, orzeczenie takie powinno być wydane niezwłocznie, nie później niż do upływu 60. dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii. 

W związku z powyższym, od 1 lipca 2023 r. trzeba będzie nadrobić zaległości w obszarze ważności orzeczeń lekarskich stwierdzających zdolność do pracy pracowników.

Po oficjalnym odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego, powróciły “stare” przepisy. Oznacza to, że każdy, kto nie wykonał tych badań i nie posiada aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego zdolność do pracy wykonanego w ramach wstępnych, okresowych lub kontrolnych badań lekarskich będzie miał na to 180 dni.

Podsumowanie obowiązków pracownika i pracodawcy

• Każdy pracownik ma obowiązek poddawać się wstępnym, kontrolnym i okresowym badaniom zleconym przez lekarza medycyny pracy.
• Skierowanie na badania wydaje pracodawca, przekazuje je pracownikowi i pokrywa koszty tych badań.
• Pracownik udaje się na te badania w trakcie godzin swojej pracy i nie może odmówić ich wykonania w ramach skierowania przez pracodawcę na profilaktyczne badania lekarskie.