HR Detektyw #93 Sygnaliści, dofinansowania do etatów, legalny pobyt pracowników zza granicy

News 1: Projekt ustawy o sygnalistach przyjęty przez rząd

Sygnaliści. Zgłaszają naruszenia prawa Unii Europejskiej i należy im się ochrona. Choć termin na dostosowanie prawa krajowego do dyrektyw Brukseli minął w 2021 roku, w Polsce dalej czekamy na odpowiednie przepisy. Prace były dość intensywne. 6 marca resort pracy opublikował kolejny, nowy projekt ustawy o ochronie sygnalistów, a 2 kwietnia projekt przyjął rząd. W najnowszym projekcie pojawiło się kilka istotnych zmian.

• Rozszerzenie katalogu naruszeń. Do dotychczasowych obszarów – zamówień publicznych, przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, interesów finansowych Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz UE, rynku wewnętrznego UE, w tym publicznoprawnych zasad konkurencji i pomocy państwa oraz opodatkowania osób prawnych, dołączyły zachowania dotyczące wolności i praw człowieka, korupcji i prawa pracy.
• Wysokość minimalnego odszkodowania dla sygnalisty, w razie skierowanych wobec niego działań odwetowych. Zgodnie z projektem miałoby to być nie mniej niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w poprzednim roku (aktualnie to 7155,48 zł). W poprzedniej wersji projektu miałaby to być dwunastokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, co spotkało się ze zdecydowaną krytyką.
• Umożliwienie anonimowego zgłaszania nieprawidłowości. Pociągnęło to za sobą zmianę wymogów dotyczących procedur zgłoszeń (wewnętrznych i zewnętrznych) oraz podejmowania adekwatnych działań następczych. Będą musiały zawierać tryb postępowania z informacjami zgłoszonymi anonimowo. Od pracodawców wymaga to wdrożenia nie tylko samej procedury, ale i rozwiązań technologicznych, które umożliwią pracownikom dokonywanie zgłoszeń wewnętrznych, przy zachowaniu anonimowości. 
• Nowe kompetencje dla Rzecznika Praw Obywatelskich w zakresie naruszeń wolności i praw człowieka i obywatela. Sami sygnaliści zyskają możliwość korzystania z nieodpłatnej pomocy i porad prawnych. RPO będzie odpowiedzialny za udzielanie wsparcia sygnalistom.

Proponowane vacatio legis dla nowych regulacji to 3 miesiące od dnia ogłoszenia, a dla przepisów rozdziału 4 miałoby to być 6 miesięcy. Czy biorąc pod uwagę 2,5 letnie opóźnienie doczekamy się wkrótce właściwych przepisów? HR Detektywi trzymają rękę na pulsie.

News 2: Projekt ustawy o rynku pracy i służbach zatrudnienia

Trwają prace nad projektem ustawy o rynku pracy i służbach zatrudnienia. Sprawdzamy główne założenia projektu, który wypełnia założenia Krajowego Planu Odbudowy (KPO).

Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy obowiązuje już od 20 lat i była w tym okresie ok. 200 razy nowelizowana. Założenia, na których oparta jest ta ustawa, stały się w znacznej mierze nieaktualne. Rozwijający i zmieniający się rynek pracy wymusza opracowanie nowych regulacji, które będą odpowiadać na aktualne potrzeby osób poszukujących pracy, bezrobotnych oraz przedsiębiorców.

Źródło: KPRM

Intencją ustawodawcy jest zmiana priorytetów publicznych służb zatrudnienia, nastawienie na rynek, klienta i potrzeby przedsiębiorców. Ta słuszna idea ma się urzeczywistnić m. in. w aktywizacji osób biernych zawodowo, wspieranie określonych grup, np. osób młodych, seniorów, osób z niepełnosprawnościami, kobiet z dziećmi chcących wrócić na rynek pracy, osób zainteresowanych własnym biznesem. Oto nasz subiektywny wybór najciekawszych propozycji:

• Wparcie dla osób do 30. roku życia – ma polegać na przeprowadzaniu oceny umiejętności cyfrowych osoby do 30. roku życia rejestrującej się jako osoba bezrobotna lub poszukująca pracy. W każdym PUP wyznaczony zostanie doradca ds. zatrudnienia pełniący funkcję doradcy ds. osób młodych.
• Pożyczka edukacyjna w wysokości do 400% przeciętnego wynagrodzenia. Środki będą mogły być wykorzystane na opłacenie np. kosztów szkolenia czy studiów podyplomowych. Po spełnieniu wskazanych warunków będzie możliwość umorzenia 20% kwoty pożyczki.
• Bezrobotny będzie miał możliwość wyboru urzędu pracy, z którym będzie współpracował. Zniesione zostanie powiązanie osoby bezrobotnej z urzędem pracy właściwym ze względu na miejsce zameldowania. Prawdopodobnie intencją resortu pracy jest wywołanie pozytywnego wpływu na mobilność bezrobotnych i przekierowanie ich do urzędów pracy, które z racji położenia dysponują inną bazą dostępnych ofert pracy.
• Przedsiębiorca będzie mógł otrzymać dofinansowanie za zatrudnienie osoby, poszukującej pracy (np. emeryta), który ukończył 60 lat – w przypadku kobiety lub 65 lat – w przypadku mężczyzny. Wysokość dofinansowania będzie wynosić maksymalnie do 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę miesięcznie. Dofinansowanie wynagrodzenia będzie przysługiwało przez 24 miesiące. Pracodawca po upływie okresu przysługiwania dofinansowania wynagrodzenia będzie obowiązany do dalszego zatrudnienia seniora przez okres kolejnych 12 miesięcy.

W poniedziałek rozpoczyna się nowa edycja kursu dla specjalistów ds. zatrudnienia cudzoziemców i legalizacji zatrudnienia. Program merytoryczny będzie na bieżąco aktualizowany o wszelkie zmiany legislacyjne. Dołącz do kursu tutaj i zdobądź certyfikat zawodowy >

News 3: Projekt nowelizacji tzw. specustawy ukraińskiej

29 marca 2024 roku resort spraw wewnętrznych wydał komunikat o skierowaniu do Rządowego Centrum Legislacji projektu nowelizacji ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem na terytorium tego państwa. Projekt ma trafić do prac sejmowych jeszcze w kwietniu.

• Nowelizacja zakłada przedłużenie ochrony tymczasowej do 4 marca 2025 roku. W obecnym stanie prawnym obowiązujący termin to 30 czerwca 2024 roku, stąd niezbędna jest aktualizacja.
• Pobyt obywateli Ukrainy, którym nadano numer PESEL UKR będzie legalny do 30 września 2025 roku.
• Od 2025 roku będzie możliwa zmiana statusu pobytu z obecnej ochrony tymczasowej na pobyt czasowy na okres 3 lat.  

Zmiana statusu na pobyt czasowy będzie możliwa dla obywatela Ukrainy, który spełni następujące warunki: 

• uzupełni i zaktualizuje wszystkie niezbędne dane w bazie PESEL UKR w organie gminy;
• złoży elektroniczny wniosek do wojewody;
• miał aktywny status UKR w dniu 4 marca 2024 r. i w dniu składania wniosku,
• służby odpowiedzialne za bezpieczeństwo, nie wniosą sprzeciwu w sprawie zmiany statusu pobytowego.

Po pozytywnym przejściu procedury, osoba ta otrzyma kartę pobytu z adnotacją „poprzednio posiadał ochronę czasową”.

Zmiany dotyczyć także będą systemu wsparcia, finansowanie zakwaterowania i wyżywienia uchodźców. Udzielenie wymienionej wyżej pomocy możliwe będzie jedynie na podstawie umowy z właściwym miejscowo wojewodą lub organem samorządowym. Zmienią się zasady partycypacji w kosztach pobytu i wyżywienia w ośrodkach zbiorowego zakwaterowania. Wygaszona zostanie pomoc w zakresie finansowania jednorazowego świadczenia pieniężnego w wysokości 300 zł.

Zmiany dotkną również obszaru uczęszczania dzieci z Ukrainy do polskiego systemu edukacji, a także kwestii uznawania kwalifikacji psychologów z Ukrainy. Czekamy na publikację całości projektu w Wykazie Prac Legislacyjnych.

Projekt nowelizacji ustawy powstał we współpracy z innymi resortami, m.in. z Ministerstwem Edukacji Narodowej, Ministerstwem Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwem Zdrowia, Ministerstwem Finansów, Ministerstwem Cyfryzacji oraz Kancelarią Prezesa Rady Ministrów.

News 4: Program „Aktywny rodzic” przyjęty 

Rząd przyjął projekt ustawy „Aktywny rodzic” o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka, będącej realizacją zapowiedzi tzw. „babciowego”.  Jego podstawowym zadaniem jest aktywizacja zawodowa rodziców. W dobie odczuwalnego braku pracowników na rynku pracy może stanowić odpowiedź na kłopoty z pozyskaniem przysłowiowych „rąk do pracy” i w ocenie Konfederacji pracodawców Lewiatan leży w interesie pracodawców. Problem z powrotem do pracy po pojawieniu się dziecka dotyka przede wszystkim kobiety. Z wypowiedzi ekspertów Lewiatana wynika, że wśród biernych zawodowo kobiet ponad 75% deklaruje, że nie pracują ani nie poszukują pracy, ponieważ nie mogłyby wówczas wykonywać obowiązków rodzinnych. Stąd dodatkowe rozwiązanie mające na celu wsparcie kobiet w powrocie na rynek pracy po urodzeniu dziecka jest bardzo pożądane.  

W ustawie znalazły się trzy świadczenia wspierające rodziców: 

• „aktywni rodzice w pracy” – wsparcie w wysokości 1500 zł dla aktywnych zawodowo rodziców dzieci w wieku od 12. do 35. miesiąca życia, 
• „aktywnie w żłobku” – dofinansowanie kosztów objęcia dziecka opieką instytucjonalną w wysokości 1500 zł do ukończenie przez dziecka 4. roku życia, 
• „aktywnie w domu” – świadczenie w wysokości 500 zł przysługujące na każde dziecko w wieku od 12 do 35 miesiąca. 

Wejście w życie przepisów jest planowane na 1 października 2024 r. i według przewidywań ma pozwolić na zaktywizowanie jeszcze w tym roku ok. 55 tys. rodziców. Rodzice będą mogli sami zdecydować na co przeznaczą środki.  

Źródło: INFORLEX Kadry, płace i HR publikacja z serii INFORLEX 

News 5: Czy na zwolnieniu lekarskim powinniśmy zamknąć się w domu?

ZUS prowadzi kontrole prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich. W razie stwierdzenia nieprawidłowości wydaje decyzję o cofnięciu lub obniżeniu prawa do zasiłku chorobowego . W ubiegłym roku Zakład cofnął wypłatę zasiłków na łączną kwotę 177 mln złotych.

Ubezpieczony, któremu cofnięto prawo do zasiłku lub go obniżono może odwołać się od decyzji ZUS do sądu. I tu okazuje się że sądy nie koniecznie zgadzają się decyzjami ZUS. Poniżej kilka przykładów orzeczeń, w których sąd stanął po stronie ubezpieczonego.

Sąd Rejonowy w Toruniu uznał, że fakt uczestnictwa we własnym ślubie podczas zwolnienia lekarskiego, którego przyczyną była rwa kulszowa, nie stanowi podstawy do odmowy prawa do zasiłku. Ceremonia była zaplanowana wcześniej, na zwolnieniu lekarskim była adnotacja „chory może chodzić”, a sama ubezpieczona podczas uroczystości związanych z zawarcie, małżeństwa nie tańczyła ani nie spożywała alkoholu (wyrok SR w Toruniu z 27 lutego 2024 r. sygn. akt IV U 336/23)

Orzeczenie to potwierdza wcześniejszy wyrok SN z 2 kwietnia 1998 r. w którym skład orzekający uznał, że udział pracownika we własnym ślubie w czasie zwolnienia lekarskiego, wystawionego z adnotacją „chory może chodzić”, nie koliduje z obowiązkami pracowniczymi i nie może zostać uznany za ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych w rozumieniu art. 52 par. 1 pkt 1 kodeksu pracy.

W czerwcu 2013 r. SN stanął w obronie ubezpieczonej, która podczas zwolnienia lekarskiego, będącego skutkiem wypadku w drodze do pracy przebywała przez kilka dni w gospodarstwie agroturystycznym. Pobyt zaplanowała i wykupiła kilka miesięcy wcześniej a na zwolnieniu lekarz zamieścił informację, że chory może chodzić. Podczas pobytu korzystała z opieki rodziny i ściśle stosowała się do zaleceń lekarskich związanych z procesem leczenia. Pracodawca zwolnił ją dyscyplinarnie, ale SN uznał, że wyjazd na wczasy w okresie korzystania ze zwolnienia lekarskiego mógłby stanowić ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych tylko wtedy, gdyby takie zachowanie przekreślało cel udzielenia zwolnienia, którym jest powrót do zdrowia i tym samym odzyskanie zdolności do pracy (wyrok SN z 5 kwietnia 2016 r. II UK 171/15).

Inne ciekawe orzeczenie odnosiło się do uczestnictwa podczas zwolnienia lekarskiego w szkoleniu. W tym konkretnym przypadku aplikant adwokacki brał udział w szkoleniu dla aplikantów. Zwolnienie spowodowane było problemami z kręgosłupem i ZUS uznał, że jest to wykorzystywanie zwolnienia niezgodnie z przeznaczeniem i wskazaniami lekarskimi (celem zwolnienia było odciążenie kręgosłupa, zatem niewskazane było stanie czy długotrwałe siedzenie). Tego stanowiska nie podzielił sąd, który stwierdził, że „żaden przepis nie wprowadza zakazu uczestniczenia w zajęciach na uczelni wyższej w czasie zwolnienia lekarskiego”.

Okazuje się więc, że nie każda aktywność podejmowana w czasie zwolnienia lekarskiego będzie podstawą do odebrania zasiłku chorobowego. Z ustawy wynikają dwie okoliczności, w których ubezpieczony może być pozbawiony prawa do zasiłku: wykonywanie pracy zarobkowej lub wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego niezgodnie z jego celem.

Dlatego ZUS powinien każdorazowo przed podjęciem decyzji dokładnie zbadać, czy faktycznie w konkretnym przypadku doszło do nieprawidłowego postępowania pacjenta, którego skutkiem mogło być pogorszenie stanu zdrowia, czy opóźnienie w powrocie do zdrowia, a ta sama okoliczność, w zależności od okoliczności towarzyszących, może ale nie musi stanowić podstawy do pozbawiania osoby korzystającej ze zwolnienia prawa do świadczeń.

Kurs specjalisty ds. kadr i płac z pakietem certyfikatów

Zwolnienia od pracy, dodatkowe urlopy i wszystkie zmiany w prawie pracy są na bieżąco omawiane podczas kompleksowego kursu dla specjalistów ds. kadr i płac z certyfikatem zawodowym. Sprawdź szczegóły! Pobierz broszurę i dowiedz się więcej o kursie organizowanym przez Eduwersum® Collegium Rozwoju HR.