Placówka oświatowa Eduwersum

Najbardziej obszerne w wiedzę z naszych produktów online

Najedź kursorem, na któryś z naszych programów.

Start: 10 październik 2023

9–miesięczny program rozwoju zawodowego

HR Detektywi #119 Wydanie specjalne: Śmierć pracownika i pracodawcy w kontekście stosunku pracy

Śmierć pracownika jest zdarzeniem powodującym ustanie stosunku pracy w każdym przypadku. Sprawdź konsekwencje na gruncie prawa pracy - wypłata wynagrodzenia, odprawy pośmiertnej, PIT-11, świadectwo pracy.

Autor publikacji:
Monika Smulewicz HR na Szpilkach i Eduwersum

Założycielka i CEO

Data publikacji:
31 października 2024

Śmierć pracownika jest zdarzeniem powodującym ustanie stosunku pracy w każdym przypadku. Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy z dniem śmierci pracownika stosunek pracy wygasa, zaś zdarzenie to powoduje implikacje w zakresie m.in. obowiązku wystawienia świadectwa pracy, naliczenia i wypłacenia osobom uprawnionym odprawy pośmiertnej, rozliczenia świadczeń należnych pracownikowi, a nie wypłaconych przed jego śmiercią. Sprawdź, jak postąpić w zakresie wystawienia stosunku pracy oraz co w przypadku, gdy mamy do czynienia ze śmiercią pracodawcy.

News 1: Śmierć pracodawcy będącego osobą fizyczną – konsekwencje dla stosunku pracy

Śmierć pracodawcy to wydarzenie o głębokim rezonansie nie tylko emocjonalnym, ale i prawnym – także w kontekście umów o pracę. Przede wszystkim warto wiedzieć, że umowy o pracę co do zasady wygasają z dniem śmierci pracodawcy będącego osobą fizyczną bezpośrednio zatrudniającą pracowników, choć istnieją dwa wyjątki:

  1. przejęcie pracownika przez nowego pracodawcę;
  2. ustanowienie zarządu sukcesyjnego z chwilą śmierci pracodawcy (na mocy ustawy z 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw, Dz.U. z 2021 r. poz. 170).

W przypadku wygaśnięcia umowy wskutek śmierci pracodawcy, pracownik nabywa prawa do odszkodowania w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia zależny od okresu zatrudnienia (tj. od 3 miesięcy do nawet kilku dni).

Zarząd sukcesyjny umożliwia kontynuację działalności gospodarczej z wykorzystaniem przedsiębiorstwa zmarłego przedsiębiorcy i sprowadza się do reguł tymczasowego zarządu przedsiębiorstwem po śmierci przedsiębiorcy. Możliwość ustanowienia zarządu sukcesyjnego mają pracodawcy zarejestrowani w CEIDG (zarządca sukcesyjny również powinien uzyskać wpis do tego rejestru). W przypadku braku ustanowienia zarządu sukcesyjnego umowa o pracę wygasa z upływem 30 dni od śmierci pracodawcy, chyba że przed upływem tego terminu uprawnione podmioty uzgodnią z pracownikiem (w drodze porozumienia sporządzonego na piśmie), że stosunek pracy będzie kontynuowany na dotychczasowych zasadach:

  1. do dnia ustanowienia zarządu sukcesyjnego, albo wygaśnięcia uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego – jeżeli porozumienie z pracownikiem zawiera ww. osoba;
  2. do dnia wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego – jeżeli porozumienie z pracownikiem zawiera zarządca sukcesyjny.

Owymi podmiotami mogą być:

  • małżonek przedsiębiorcy (któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku);
  • zarządca sukcesyjny;
  • spadkobierca ustawowy lub testamentowy przedsiębiorcy;
  • zapisobierca windykacyjny przedsiębiorcy, któremu na mocy ogłoszonego testamentu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku.

Spadkobiercy zmarłego pracodawcy ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania składkowe do wysokości udziałów w spadku, nawet jeśli zakład pracy lub jego część przejdzie na innego pracodawcę. W przypadku ponownego zatrudnienia, zarządca sukcesyjny zatrudnia pracownika na poprzednich warunkach, jeżeli ów zgłosi zamiar powrotu do pracy w ciągu miesiąca od ustanowienia zarządu sukcesyjnego.

News 2: Odprawa pośmiertna

Wypłata odprawy pośmiertnej jest jednym z aspektów, które pracodawcy muszą uwzględnić po stracie pracownika. Zgodnie z polskim prawem pracy, rodzina zmarłego pracownika ma prawo do jednorazowej odprawy pośmiertnej, co reguluje art. 93 Kodeksu pracy. Chociaż odprawa pośmiertna nie ma charakteru zadośćuczynienia lub odszkodowania, stanowi ważne wsparcie finansowe dla rodziny w tym trudnym czasie.

Odprawa przysługuje rodzinie pracownika, który zmarł w trakcie trwania stosunku pracy lub podczas pobierania zasiłku z tytułu niezdolności do pracy. Uprawnieni do odprawy są małżonek i inni członkowie rodziny spełniający warunki do uzyskania renty rodzinnej. Okoliczności śmierci pracownika, takie jak miejsce, przyczyna czy fakt, czy pracownik był aktywny zawodowo czy przebywał np. na urlopie (wypoczynkowym, macierzyńskim, wychowawczym) lub na zwolnieniu lekarskim, nie wpływają na prawo do odprawy. Wysokość odprawy zależy od okresu zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy, z wyjątkiem przypadków przejęcia zakładu pracy przez nowego pracodawcę (art. 231 k.p.). Wysokość odprawy pośmiertnej jest uzależniona od okresu zatrudnienia pracownika.

  • 1-miesięczne wynagrodzenie przysługuje uprawnionym w przypadku pracowników zatrudnionych krócej niż 10 lat
  • 3-miesięczne – dla zatrudnionych co najmniej 10 lat
  • 6-miesięczne – dla zatrudnionych co najmniej 15 lat (art. 93 § 2 Kp).

Podstawą wymiaru odprawy jest miesięczne wynagrodzenie pracownika, obliczane na podstawie reguł ustalania ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Oprócz odprawy pośmiertnej, pracodawca jest zobowiązany do wypłaty zaległego i bieżącego wynagrodzenia oraz innych składników, takich jak nagrody, premie czy wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, proporcjonalnie do okresu przepracowanego przez zmarłego pracownika.

Pracodawca może być zwolniony z obowiązku wypłaty odprawy pośmiertnej, jeśli pracownik był ubezpieczony na życie, a odszkodowanie z ubezpieczenia jest co najmniej równe owej odprawie.

Rodzina może również ubiegać się o odszkodowanie z tytułu umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy, ale tylko za czas do śmierci pracownika. Odprawa pośmiertna nie przysługuje członkom rodziny, jeżeli pracodawca ubezpieczył pracownika na życie, a odszkodowanie wypłacone przez instytucję ubezpieczeniową nie jest niższe, niż odprawa pośmiertna. W przypadku, gdy odszkodowanie wypłacone przez ubezpieczyciela jest niższe, wówczas pracodawca ma obowiązek wypłacić różnicę. Więcej o odprawie pośmiertnej przeczytasz tutaj >

News 3: Wypłata wynagrodzenia i PIT-11 po śmierci pracownika

Pracodawca ma obowiązek rozliczenia należności, które przysługują pracownikowi do dnia śmierci. Prawa majątkowe ze stosunku pracy nie wygasają, lecz przechodzą na osoby wskazane w art. 631 § 2 Kodeksu Pracy. Na pracodawcy spoczywa obowiązek, aby ustalić osoby uprawnione do otrzymania należności po zmarłym pracowniku. Świadczenia związane ze stosunkiem pracy, otrzymują małżonek oraz inni członkowie rodziny spełniający warunki do uzyskania renty rodzinnej. Krąg osób uprawnionych do renty rodzinnej określa art. 65 i nast. u.e.r.f.u.s.

Procedura wypłaty wynagrodzenia po śmierci pracownika

Z chwilą śmierci niewypłacone pracownikowi należności tracą charakter przychodu ze stosunku pracy, a przechodzą w przychód z praw majątkowych w rozumieniu art. 18 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych w związku z tym, że nie jest to przychód ze stosunku pracy, nie podlega oskładkowaniu.

Wypłacając należności po śmierci pracownika należy rozliczyć je zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy o PIT, czyli stosując 12% zaliczkę na podatek bez potrącania kosztów uzyskania przychodów oraz ulgi podatkowej. Na koniec roku wypłacone po śmierci pracownika należności pracodawca wykazuje w PIT-11 wystawionym na rzecz osób otrzymujących świadczenie. W przypadku uprawnionych do świadczeń po zmarłym pracowniku nieletnich dzieci, należności należy wypłacić opiekunowi prawnemu. W takim przypadku PIT-11 powinien być wystawiony na dziecko.

News 4: Świadectwo pracy po śmierci pracownika

W związku ze śmiercią pracownika na pracodawcy spoczywa również obowiązek wydania świadectwa pracy. Na wniosek małżonka lub innej osoby uprawnionej, pracodawca wydaje świadectwo pracy w ciągu 7 dni od dnia złożenia wniosku. Wniosek składa się w postaci papierowej lub elektronicznej. Kopię świadectwa pracy przechowuje się w aktach osobowych pracownika. Procedurę tę reguluje § 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 15 maja 1996 r. w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania, Dz.U. nr 60, poz. 282 ze zm.).

News 5: Dokumentacja niezbędna w przypadku śmierci pracownika – akt zgonu, wyrejestrowanie z ZUS

Dokumentem bazowym, niezbędnym pracodawcy w celu podjęcia właściwych kroków zmierzających do rozliczenia i wypłaty wynagrodzenia zmarłego pracownika jest akt zgonu. Oznaczona w nim data zgonu stanowi dzień zakończenia stosunku pracy. Dokument ten musi być opatrzony czerwoną pieczęcią organu wystawiającego. Pracodawca dysponując oryginałem aktu zgonu wykonuje jego poświadczoną kopię (za zgodność z oryginałem) i umieszcza ją w aktach pracownika.

Zmarłego pracownika należy również wyrejestrować z ubezpieczeń. Dokonuje się tego na druku ZUS ZWUA z kodem przyczyny wyrejestrowania 500, który oznacza zgon osoby ubezpieczonej.

Pobierz e-book “Wygaśnięcie stosunku pracy. Obowiązki pracodawcy i należności po zmarłym pracowniku”

Autor publikacji:
Monika Smulewicz HR na Szpilkach i Eduwersum

Założycielka i CEO

Akademia Mistrzostwa Płacowego SP

  • Start: 5.11.2024
  • 4 miesiące / pakiet kursów
2750 PLN

Możliwość płatności w transzach

Sprawdź

Akademia Mistrzostwa Kadrowego SP

  • Start: 30.01.2025
  • 3 miesiące
2750 PLN

Możliwość płatności w transzach

Sprawdź

Akademia Mistrzostwa Kadrowo-Płacowego SP

  • Start: 30.01.2025
  • 6 miesięcy
3997 PLN

Możliwość płatności w transzach

Sprawdź

Akademia HRCertyfikowany kurs specjalisty ds. zarządzania zasobami ludzkimi

  • Start: 22.01.2025
  • 6 miesięcy
4500 PLN

Możliwość płatności w transzach

Sprawdź

Akademia Prawa Pracy dla wymagających

  • Start: 19.02.2025
  • 3 miesiące
3500 PLN

Możliwość płatności w transzach

Sprawdź

Akademia Master Certyfikowany kurs kierownika działu kadr i płac

  • Start: 6.11.2024
  • 6 miesięcy
8000 PLN

Możliwość płatności w transzach

Sprawdź

Akademia Kalkulacji Wynagrodzeńdla wymagających

  • Start: 6.11.2024
  • 3 miesiące
4000 PLN

Możliwość płatności w transzach

Sprawdź

Akademia Zatrudniania Cudzoziemców

  • Start: 18.11.2024
  • 3 miesiące
4305 PLN

Możliwość płatności w transzach

Sprawdź
Newsletter

Zostawienie adresu email jest równoznaczne ze zgodą na otrzymywanie ode mnie wiadomości i z akceptacją naszej Polityki Prywatności.

Polityka prywatności
Dziękujemy!

Nasze ostatnie wpisy na blogu

Zobacz kursy, szkolenia i programy rozwoju zawodowego organizowane przez Eduwersum

Eduwersum Collegium Rozwoju HR (dawniej: Akademia Mistrzostwa Kadrowo-Płacowego i Zarządzania Zasobami Ludzkimi) - lider na rynku nowoczesnych szkoleń online z dziedziny tzw. twardego i miękkiego HR

Akademia Mistrzostwa Płacowego SP

  • Start: 5.11.2024
  • 4 miesiące / pakiet kursów
2750 PLN

Możliwość płatności w transzach

Sprawdź

Akademia Mistrzostwa Kadrowego SP

  • Start: 30.01.2025
  • 3 miesiące
2750 PLN

Możliwość płatności w transzach

Sprawdź

Akademia Mistrzostwa Kadrowo-Płacowego SP

  • Start: 30.01.2025
  • 6 miesięcy
3997 PLN

Możliwość płatności w transzach

Sprawdź

Akademia HRCertyfikowany kurs specjalisty ds. zarządzania zasobami ludzkimi

  • Start: 22.01.2025
  • 6 miesięcy
4500 PLN

Możliwość płatności w transzach

Sprawdź

Akademia Prawa Pracy dla wymagających

  • Start: 19.02.2025
  • 3 miesiące
3500 PLN

Możliwość płatności w transzach

Sprawdź

Akademia Master Certyfikowany kurs kierownika działu kadr i płac

  • Start: 6.11.2024
  • 6 miesięcy
8000 PLN

Możliwość płatności w transzach

Sprawdź

Akademia Kalkulacji Wynagrodzeńdla wymagających

  • Start: 6.11.2024
  • 3 miesiące
4000 PLN

Możliwość płatności w transzach

Sprawdź

Akademia Zatrudniania Cudzoziemców

  • Start: 18.11.2024
  • 3 miesiące
4305 PLN

Możliwość płatności w transzach

Sprawdź

To nowoczesny projekt edukacyjny, oferujący specjalistyczną wiedzę i doświadczenie z obszaru prawa pracy, kalkulacji wynagrodzeń oraz zarządzania procesami kadrowo-płacowymi i HR w dynamicznie rozwijających się przedsiębiorstwach.

  • Certyfikowane szkolenia online i stacjonarne
  • Programy rozwoju zawodowego dla początkujących, specjalistów i menedżerów
  • Zaświadczenia MEiN (Eduwersum jest placówką oświatową)
  • Wysokie standardy potwierdzone ISO 9001

Metoda kształcenia oparta jest o praktykę i własne doświadczenie Uczestników. Wierzymy, że tylko uczenie się przez doświadczenie daje gwarancję zdobycia wiedzy.