Kontrola PIP w zakresie powierzenia pracy tymczasowej

“Pani Moniko, jesteśmy firmą produkcyjną. Wygląda na to, że na fali nowego podejścia urzędów wojewódzkich do wydawania pozwoleń na pracę i my będziemy zmuszeni zatrudniać cudzoziemców jako pracowników tymczasowych. Ustaliłam już, że po podpisaniu przez pracownika umowy o pracę z agencją pracy tymczasowej nasz status to “pracodawca użytkownik”. Czy to powoduje, że ciążą na nas jakieś obowiązki względem pracownika? Kto odpowiada za BHP, badania lekarskie albo odzież roboczą? APT dostaje od nas informacje o rodzaju pracy, warunkach wykonywania pracy, a nawet kwalifikacjach potrzebnych na danym stanowisku. Czy więc APT nie powinna za to odpowiadać?”
Napisała do mnie Ania [imię zmienione] z małopolskiej spółki, która znajduje się w czołówce producentów baterii samochodowych w Polsce.

Działalność firm pośredniczących w zawieraniu współpracy między pracodawcami a osobami chętnymi do podjęcia zatrudnienia, czyli agencji pracy tymczasowych jest kontrolowana przez inspektorów pracy, podobnie jak wykonywanie pracy przez pracowników tymczasowych pod kierownictwem pracodawców użytkowników. Warto wiedzieć w jaki sposób przygotować się do kontroli z punktu widzenia tychże podmiotów. 

Programu działania PIP na lata 2020-2024

Do zadań PIP należy w szczególności nadzór i kontrola przestrzegania przepisów prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów dotyczących stosunku pracy, wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, czasu pracy, urlopów, uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem, zatrudniania młodocianych i osób niepełnosprawnych.

Praca pracowników tymczasowych również podlega kontroli ze strony inspekcji pracy.

Z postanowień programu działania PIP na lata 2020-2024 wynika, że kontrolami mają zostać objęte w szczególności agencje świadczące usługi pracy tymczasowej. Równolegle z kontrolami podejmowanymi w agencjach pracy tymczasowej realizowane mają być czynności kontrolne u pracodawców użytkowników, na rzecz których i pod których kierownictwem świadczą pracę tymczasową osoby skierowane do tych podmiotów z agencji pracy.

Kontrola PIP

Zarówno agencje pracy tymczasowej, jak i pracodawcy użytkownicy, mają obowiązek przestrzegania przepisów prawa, które nakładają na podmioty szereg obowiązków względem zatrudnionych. Państwowa Inspekcja Pracy kontroluje wypełnianie obowiązków wobec osób, którym powierzono pracę tymczasową, zarówno tych, które spoczywają na agencji zatrudnienia jako formalnym pracodawcy, jak i na pracodawcy użytkowniku. Ponadto inspektorzy PIP sprawdzają, czy są respektowane prawa pracowników tymczasowych oraz osób, które świadczą pracę tymczasową na innej podstawie niż umowa o pracę tymczasową.

Jeśli pracodawca użytkownik oraz agencja pracy tymczasowej znają i stosują w praktyce przepisy ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych, to nie powinni obawiać się kontroli PIP. Warto jednak upewnić się czy nie przekroczono limitu zatrudnienia pracownika tymczasowego na rzecz jednego pracodawcy użytkownika. 

Zgodnie z przepisami, agencja pracy tymczasowej może skierować danego pracownika tymczasowego do wykonywania pracy tymczasowej na rzecz jednego pracodawcy użytkownika przez okres nieprzekraczający łącznie 18 miesięcy w okresie obejmującym 36 kolejnych miesięcy. 

Ponadto nie wolno powierzać pracy pracownikowi tymczasowemu, która zaliczana jest do prac:

• szczególnie niebezpiecznych;
• na stanowisku pracy, na którym jest zatrudniony pracownik pracodawcy użytkownika, w okresie uczestniczenia tego pracownika w strajku;
• wymagającej uzbrojenia pracownika ochrony w broń palną bojową lub przedmioty przeznaczone do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej, których posiadanie wymaga uzyskania pozwolenia.

W związku z tym, że praca tymczasowa co do zasady służy pracy o charakterze sezonowym, okresowym, doraźnym lub których terminowe wykonanie przez pracowników zatrudnionych przez pracodawcę użytkownika nie byłoby możliwe, lub których wykonanie należy do obowiązków nieobecnego pracownika zatrudnionego przez pracodawcę użytkownika, czynności kontrolne PIP zmierzają do ustalenia, czy praca tymczasowa powierzana jest wyłącznie w sytuacjach, w których jest to prawnie dopuszczalne.

Kontroli inspektora pracy mogą podlegać umowne ustalenia między agencją pracy tymczasowej, a pracodawcą użytkownikiem. W celu zawarcia umowy o pracę między agencją pracy tymczasowej a pracownikiem tymczasowym, pracodawca użytkownik uzgadnia z nią na piśmie rodzaj pracy, wymagania kwalifikacyjne niezbędne do realizacji, przewidywany okres wykonywania pracy, wymiar czasu pracy oraz miejsce wykonywania obowiązków. Dodatkowo obowiązkiem pracodawcy użytkownika jest pisemne poinformowanie agencji pracy tymczasowej o warunkach wykonywania pracy w zakresie dotyczącym bezpieczeństwa i higieny pracy.

Pracownicy tymczasowi realizują pracę na rzecz pracodawcy użytkownika.  Po stronie pracodawcy użytkownika ciążą obowiązki z zakresu bhp, który powinien zapewnić pracownikom tymczasowym bezpieczne i higieniczne warunki pracy w miejscu pracy.

Inspektor pracy kontroluje czy pracownicy tymczasowi posiadają ważne orzeczenia lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy, jak również czy zostali właściwie przeszkoleni w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Pracodawca użytkownik jest zobowiązany na podstawie ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych do zapewnienia pracownikowi tymczasowemu odzieży i obuwia roboczego. Warto zatem zweryfikować czy pracownicy tymczasowi mają zapewnioną odzież i obuwie robocze spełniające wymagania wynikające z Polskich Norm. Powyższa zasada dotyczy również środków ochrony indywidualnej.

Prawa inspekcji pracy

W toku postępowania kontrolnego inspektor ma prawo, m.in. do

• swobodnego wstępu na teren oraz do obiektów i pomieszczeń podmiotu kontrolowanego oraz
• żądania przedłożenia akt osobowych i wszelkich dokumentów związanych z wykonywaniem pracy przez pracowników lub osoby świadczące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy;

Podmiotem kontrolowanym może być zarówno agencja pracy tymczasowej jak również pracodawca użytkownik. Oba podmioty mają obowiązek zapewnienia inspektorowi pracy warunków i środków niezbędnych do sprawnego przeprowadzenia kontroli, a w szczególności niezwłocznego przedstawienia żądanych dokumentów.  

Dokumentacja pokontrolna 

Jeżeli w kontrolowanym podmiocie, agencji pracy tymczasowej lub u pracodawcy użytkownika zostaną stwierdzone nieprawidłowości, zarówno w zakresie prawnej ochrony pracy jak również technicznego bezpieczeństwa pracy, zostanie sporządzony protokół z kontroli. Nieprawidłowości dotyczyć mogą zarówno przepisów o zatrudnianiu pracowników tymczasowych – w zakresie nawiązywania stosunku pracy tymczasowej, jak również przebiegu zatrudnienia.

Przykładowe nieprawidłowości mogące wystąpić w toku czynności kontrolnych w agencji pracy lub pracodawcy użytkownika:

• nieprawidłowości w zakresie zawierania umów o pracę tymczasową,
• naruszenia przepisów polegające na zawieraniu umów cywilnoprawnych w warunkach charakterystycznych dla stosunku pracy,
• uchybienia dotyczące wypłaty wynagrodzeń i innych świadczeń,
• nieprzestrzeganie przepisów w zakresie udzielania pracownikom tymczasowym urlopów wypoczynkowych, ustalania wynagrodzenia za czas urlopu lub wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop,
• naruszenia przepisów związanych z wydawaniem świadectw pracy pracownikom tymczasowym,
• nieprawidłowości dotyczące przeprowadzania profilaktycznych badań lekarskich,
• niedopełnienie obowiązków w zakresie uzgodnienia na piśmie przez agencję pracy tymczasowej warunków zatrudnienia pracowników tymczasowych z pracodawcą użytkownikiem.

Rekomendacje Społeczności Praktyków Kadr i Płac na Facebooku!

Pani Anna powinna w pierwszej kolejności odnieść się do Ustawy z dnia 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych. Ustawa określa, jakie obowiązki w związku z powierzaniem pracy tymczasowej spoczywają na agencji pracy tymczasowej, a jakie – na pracodawcy użytkowniku. W pozostałym zakresie nieuregulowanym przez ustawę ma zastosowanie Kodeks pracy i inne przepisy prawa pracy, które odnoszą się do pracodawcy i pracownika. Jednym z obowiązków należących do pracodawcy wobec pracownika APT jest w szczególności zapewnienie pracownikowi tymczasowemu bezpiecznych i higienicznych warunków pracy poprzez dostarczenie odzieży i obuwia roboczego, środków ochrony indywidualnej, zapewnienie napojów i posiłków profilaktycznych, przeprowadzenie szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego oraz informowanie pracownika tymczasowego o tym ryzyku.

Dorota Juja, Specjalista ds. personalnych [LinkedIn]

Należy zajrzeć do ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych. Zgodnie z art. 9 ust. 2a u.z.p.t. obowiązkiem pracodawcy użytkownika jest przeprowadzenie szkoleń w zakresie bhp, dostarczenie odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej, a także zapewnienie napojów i posiłków profilaktycznych. Ponadto ustalenie okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, czy przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego. Co do skierowania pracownika na badania lekarskie, strony umowy uzgadniają na kim ten obowiązek będzie spoczywał.

Magdalena Wawrzyniak, Asystent spółki