Stan zagrożenia epidemicznego i skutki dla pracodawcy i pracownika

Stan epidemii w Polsce

Na wstępie przypomnijmy, że stan epidemii w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2 został wprowadzony na mocy rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r.w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii i trwa w Polsce od 20 marca 2020 r. do odwołania. Większość obostrzeń wynikająca ze stanu epidemii została już zniesiona, w tym obowiązek zakrywania ust i nosa, o którym pisałam w jednym z ostatnich wydań HR Detektywa – przeczytaj tutaj >

Czym różni się stan zagrożenia epidemicznego od stanu epidemii?

Zgodnie z Ustawą z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2019 r. poz. 1239 z późn. zm.), stan zagrożenia epidemicznego to sytuacja prawna wprowadzona na danym obszarze w związku z ryzykiem wystąpienia epidemii w celu podjęcia określonych w ustawie działań zapobiegawczych.

Stan epidemii zaś rozumiany jest jako sytuacja prawna wprowadzona na danym obszarze w związku z wystąpieniem epidemii w celu podjęcia określonych w ustawie działań przeciwepidemicznych i zapobiegawczych dla zminimalizowania skutków epidemii.

Jak słusznie zauważa Minister Zdrowia Adam Niedzielski, w praktyce różnica pomiędzy tymi stanami jest niewielka, zarówno w aspekcie prawnym, jak i praktycznym. Konkrente skutki prawne wywołałoby odwołanie stanu zagrożenia epidemicznego, bez wznowienia stanu epidemii.

Decyzja jest już przekonsultowana na różnych poziomach administracji, dokonaliśmy analizy prawnej — w połowie maja zniesiemy stan epidemii, przekształcimy go w stan zagrożenia epidemicznego.

Minister Zdrowia Adam Niedzielski, źródło: PAP

Ograniczenia, zakazy i nakazy możliwe do wprowadzenia w stanie zagrożenia epidemicznego

Warto wiedzieć, że wprowadzenie stanu zagrożenia epidemicznego wciąż pozostawia furtkę do zastosowania ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r.o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi – minister właściwy do spraw zdrowia w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw administracji publicznej, na wniosek Głównego Inspektora Sanitarnego, ustanowić mogą konkretne ograniczenia, zakazy i nakazy wynikające z wprowadzenia stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego.

Na mocy art. 46 ust. 4 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r.o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi mogą to być:

• czasowe ograniczenie określonego sposobu przemieszczania się,
• czasowe ograniczenie funkcjonowania określonych instytucji lub zakładów pracy,
• zakaz organizowania widowisk i innych zgromadzeń ludności
• obowiązek wykonania określonych zabiegów sanitarnych, jeżeli wykonanie ich wiąże się z funkcjonowaniem określonych obiektów produkcyjnych, usługowych, handlowych lub innych obiektów
• obowiązek przeprowadzenia szczepień ochronnych, o których mowa w ust. 3, oraz grupy osób podlegające tym szczepieniom, rodzaj przeprowadzanych szczepień ochronnych – uwzględniając drogi szerzenia się zakażeń i chorób zakaźnych oraz sytuację epidemiczną na obszarze, na którym ogłoszono stan zagrożenia epidemicznego lub stan epidemii.

Mogą to być również obowiązki związane z poddaniem się kwarantannie, czy też wprowadzenie (zniesionego 28 marca br.) nakazu zakrywania ust i nosa, w określonych okolicznościach, miejscach i obiektach oraz na określonych obszarach, wraz ze sposobem realizacji tego nakazu.

Praca zdalna, medycyna pracy, urlop wypoczynkowy – czy stan zagrożenia epidemicznego zmienia warunki zatrudnienia pracowników w Polsce?

Praca zdalna
Polecenie wykonywania pracy zdalnej ma charakter czasowy i wynika z art. 3 ust. 1 specustawy covidowej z dnia 2 marca 2020 r., zgodnie z którą, w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu, w celu przeciwdziałania COVID-19 pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie, przez czas oznaczony, pracy określonej w umowie o pracę, poza miejscem jej stałego wykonywania (praca zdalna).

Udzielanie zaległego urlopu wypoczynkowego
Na czas obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii pracodawca może udzielić pracownikowi urlopu wypoczynkowego niewykorzystanego przez pracownika w poprzednich latach kalendarzowych w wymiarze do 30 dni urlopu, a także zobowiązać pracownika do wykorzystania urlopu:

• w terminie przez siebie wskazanym
• bez uzyskania zgody pracownika
• z pominięciem planu urlopów

zaś pracownik ma obowiązek taki urlop wykorzystać.

Badania lekarskie
W sytuacji, gdy badania lekarskie zostały wykonane przed 7 marca 2020 r., a ich ważność zakończyła się po tym dniu, ważność wszystkich badań profilaktycznych (tj. wstępnych, kontrolnych i okresowych) podlega przedłużeniu na okres nie dłuższy niż 180 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego, w przypadku gdy nie zostanie ogłoszony stan epidemii albo po odwołaniu stanu epidemii. Po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego, w przypadku gdy nie zostanie ogłoszony stan epidemii albo po odwołaniu stanu epidemii należy wykonać te badania w ciągu 180 dni od dnia jego odwołania.

Szkolenia BHP
Przeprowadzanie szkoleń wstępnych w dziedzinie BHP, w okresie stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, dopuszczone zostało do wykonania w całości za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej (z wyjątkiem instruktażu stanowiskowego dla wybranych grup pracowników). W przypadku, gdy termin przeprowadzenia szkolenia okresowego w dziedzinie BHP przypada w:

• okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii lub
• w okresie 30 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego, w przypadku gdy nie zostanie ogłoszony stan epidemii, albo stanu epidemii

– termin ten wydłuża się do 60 dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego, w przypadku gdy nie zostanie ogłoszony stan epidemii, albo stanu epidemii.