Umowa o pracę na czas określony a ciąża. Obowiązki pracodawcy, gdy pracownica na zastępstwie dostarcza zaświadczenie o ciąży

Przedłużenie terminowej umowy o pracę ze względu na ciążę

Pracownica zatrudniona jest na umowie o pracę na czas określony na zastępstwo za inną osobę przebywającą na urlopie wychowawczym. Osoba zastępowana kończy urlop wychowawczy 31 maja i od 1 czerwca zamierza wrócić do pracy. Tym samym z dniem 31 maja powinna zakończyć się umowa na zastępstwo. Tymczasem pracownica na zastępstwie właśnie dostarczyła zaświadczenie lekarskie o ciąży – na dzień jego wystawienia (25 marca) jest to 9 tydzień. W dniu zakończenia umowy to  będzie już powyżej 3 miesięcy.  Czy pracodawca powinien przedłużyć z tą osobą umowę ze względu na ciążę?  

Zakaz wypowiadania umów o pracę pracownicom w ciąży

Ustawodawca w sposób szczególny zadbał o uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem.  W pierwszej kolejności ochrona dotyczy kobiet w ciąży. Zasadą jest, że pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy z pracownicą, która na dzień wypowiedzenia lub rozwiązania umowy (na skutek wcześniej złożonego wypowiedzenia) jest w ciąży. Nie ma przy tym znaczenia ile czasu ta ciąża już trwa. Nie będzie można rozwiązać umowy także wtedy, kiedy pracownica zajdzie w ciążę w już w okresie biegnącego wypowiedzenia.  Zakaz wypowiadania dotyczy wszystkich rodzajów umów, zarówno na czas nieokreślony jak i umów terminowych. 

Pracodawca zatrudnił pracownika na umowę na zastępstwo. Tymczasem okazuje się, że zastępujący pracownik również musi zostać zastąpiony. Przeczytaj, czy można zatrudnić kolejną osobę na zastępstwo.

Jak jednak postąpić w przypadku umów terminowych, czyli takich, w których z góry określono termin ich rozwiązania, a okaże się, że na moment ich rozwiązania pracownica jest w ciąży? Może to dotyczyć umów na okres próbny oraz na czas określony, w tym umów na zastępstwo.  Otóż w myśl art. 177 §3, jeżeli okazałoby się, że umowa pracownicy zatrudnionej na czas określony lub okres próbny przekraczający jeden miesiąc,  miałaby się rozwiązać z upływem terminu po upływie 3 miesiąca ciąży, pracodawca ma obowiązek przedłużyć taką umowę do dnia porodu. Dzień porodu będzie zatem ostatnim dniem umowy. Ma to zapewnić przyszłej mamie możliwość pobierania zasiłku macierzyńskiego po ustaniu zatrudnienia przez okres, przez jaki mogłaby, będąc wciąż zatrudniona, korzystać z urlopów przewidzianych dla rodziców-pracowników w kodeksie pracy (macierzyński, rodzicielski). Podleganie ubezpieczeniu chorobowemu w dniu porodu jest bowiem podstawowym warunkiem nabycia prawa do tego zasiłku.   

§ 1. W okresie ciąży oraz w okresie urlopu macierzyńskiego, a także od dnia złożenia przez pracownicę lub pracownika wniosku o udzielenie urlopu macierzyńskiego albo jego części, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego albo jego części, uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, urlopu ojcowskiego albo jego części, urlopu rodzicielskiego albo jego części – do dnia zakończenia tego urlopu pracodawca nie może:
1) prowadzić przygotowań do wypowiedzenia lub rozwiązania bez wypowiedzenia stosunku pracy z tą pracownicą lub tym pracownikiem;
2) wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z tą pracownicą lub tym pracownikiem, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z ich winy i reprezentująca tę pracownicę lub tego pracownika zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy.
§ 3. Umowa o pracę zawarta na czas określony albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu.
§ 3¹. Przepisu § 3 nie stosuje się do umowy o pracę na czas określony zawartej w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy.
Art. 177 Kodeksu pracy

Co istotne, mowa tu o przedłużeniu dotychczasowej umowy, a nie o podpisaniu kolejnej. Jednocześnie, jeśli przedłużenie umowy zawartej na czas określony podlegającej limitom (max. 3 umowy i/lub 33 miesiące) spowodowałoby przekroczenie limitu czasu trwania zatrudnienia na czas określony (33 miesiące), nie spowoduje to przekształcenia się takiej umowy w umowę na czas nieokreślony.    

Zaświadczenie lekarskie potwierdzające ciążę

Ochrona przed rozwiązaniem umowy o pracę   

Zgodnie z tym, co wynika z orzecznictwa i interpretacji dotyczących tego przepisu, za jeden miesiąc ciąży uznaje się 4 tygodnie (tzw. miesiąc „księżycowy”). To oznacza, że umowa nie może się rozwiązać po 12 tygodniu ciąży. Dlatego Kodeks pracy wymaga, aby pracownica udokumentowała swój stan stosownym zaświadczeniem lekarskim, z którego pracodawca pozyska informację o czasie jej trwania.  

Czy pracownica, która korzysta z urlopu wypoczynkowego, a w trakcie przedłożyła zwolnienie lekarskie na opiekę nad chorym dzieckiem może domagać się wycofania urlopu za okres zwolnienia? Czytaj więcej >

Kiedy pracodawca ma obowiązek przedłużenia umowy o pracę do dnia porodu?

Jak wynika z przytoczonego przepisu, a także kolejnego – art. 177 §4 k.p., obowiązek przedłużenia nie dotyczy umów na okres próbny, zawartych na czas krótszy niż jeden miesiąc oraz umów zawartych na czas zastępstwa innego pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności. To oznacza, że w przypadku pracownicy zatrudnionej na zastępstwo, o której mowa w pytaniu, pracodawca nie będzie musiał przedłużać jej umowy. 

W momencie powrotu do pracy osoby zastępowanej lub gdy umowa o pracę z nieobecnym pracownikiem wcześniej wygaśnie lub ulegnie rozwiązaniu, wówczas umowa o pracę na zastępstwo z zastępującym pracownikiem ulegnie rozwiązaniu lub wygaśnie z mocy prawa bez względu na stan ciąży pracownicy. W związku z czym w omawianym przypadku umowa o pracę na zastępstwo ulegnie rozwiązaniu z upływem czasu, na który była zwarta umowa zgodnie z art. 30 § 1 pkt. 4 Kodeksu pracy, czyli wraz z dniem 31.05.2025.
Anna Tusińska, Kierownik ds. kadr i płac