Prawosławne święta – czy są dniami wolnymi od pracy?

Wigilia prawosławna 2024 – kiedy wypada?

Święta Bożego Narodzenia obchodzone są w kościele prawosławnym 13 dni po świętach rzymskokatolickich. Wynika to z kalendarza juliańskiego, którym posługuje się kościół wschodni. Wigilia prawosławna wypada w 2024 roku dokładnie 6 stycznia – kościół zachodni obchodzi w tym dniu święto Trzech Króli. Czy za ten dzień należy oddać dzień wolny, skoro wypada on w sobotę? Omówiłam ten problem szeroko w tym artykule:

Boże Narodzenie wypada w kościele prawosławnym 7 stycznia, zaś 8-go i 9-go stycznia obchodzony jest drugi i trzeci dzień świąt. Co ważne, rząd ukraiński przyjął w tym roku modyfikację w terminie świąt liturgicznych obchodzonych przez Ukraiński Kościół Greckokatolicki oraz Prawosławny Kościół Ukrainy. Portal Ukrainian in Poland poinformował, że w związku z przejściem na kalendarz gregoriański, wyznawcy prawosławia i grekokatolicy pochodzący z Ukrainy świętowali Boże Narodzenie 25 grudnia 2023 roku. Parafie, które nie zdążyły przygotować się do zmiany terminu prawosławnego Bożego Narodzenia, mogą obchodzić je jak dotychczas, zgodnie z kalendarzem juliańskim.

Aktualizacja: zgodnie z sugestią Pani Anny, Czytelniczki mojego bloga, doprecyzowuję, iż Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny (PAKP) nie zmienił zasad i w dalszym ciągu korzysta w roku liturgicznym z kalendarza juliańskiego. Oznacza to, że wigilia Bożego Narodzenia przypadnie w polskim kościele prawosławnym 6 stycznia 2024 roku.

Jak dostać urlop na czas Świąt Bożego Narodzenia dla wyznawców prawosławia?

Osoby należące do kościołów i innych związków wyznaniowych, których święta religijne nie są dniami ustawowo wolnymi od pracy, mogą na własną prośbę uzyskać zwolnienie od pracy na czas niezbędny do obchodzenia tych świąt, zgodnie z wymogami wyznawanej przez siebie religii. Zwolnienia udziela się w trybie wskazanym w art. 42 ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania. Zwolnienie od pracy, w tym przypadku, może być udzielone jedynie na wniosek pracownika, pod warunkiem odpracowania czasu zwolnienia, bez prawa do dodatkowego wynagrodzenia za pracę w dni ustawowo wolne od pracy lub pracę w godzinach nadliczbowych. 

Podstawa prawna zwolnienia od pracy na czas obchodzenia świąt wyznawców innych religii

Zgodnie z art. 2 wspomnianej ustawy, obywatele korzystający z wolności sumienia i wyznania mogą m.in. zgodnie z zasadami swojego wyznania uczestniczyć w czynnościach i obrzędach religijnych oraz wypełniać obowiązki religijne i obchodzić święta religijne. Kwestię zwolnień doprecyzowuje rozporządzenie z dnia 11 marca 1999 r. w sprawie zwolnień od pracy lub nauki osób należących do kościołów i innych związków wyznaniowych w celu obchodzenia świąt religijnych niebędących dniami ustawowo wolnymi od pracy. 

Urlop na czas świąt prawosławnych trzeba odpracować

Zgodnie z § 1 ust. 1 rozporządzenia, pracownik należący do kościoła lub innego związku wyznaniowego, którego święta religijne nie są dniami ustawowo wolnymi od pracy, prośbę o udzielenie zwolnienia od pracy powinien zgłosić pracodawcy co najmniej 7 dni przed dniem zwolnienia.  

Pracodawca zawiadamia pracownika o warunkach odpracowania zwolnienia nie później niż 3 dni przed dniem zwolnienia. W celu umożliwienia pracownikowi obchodzenia tych świąt pracodawca, na prośbę pracownika, ustala dla niego indywidualny rozkład czasu pracy. 

Jeżeli ze względu na wyznawaną religię soboty są dla pracownika dniami świątecznymi, na wniosek pracownika pracodawca powinien ustalić jego rozkład czasu pracy w taki sposób, aby pracownik nie świadczył pracy w soboty. 

Zasady ustalania indywidualnego rozkładu czasu pracy wyznawców innych religii

Wprowadzenie indywidualnego rozkładu czasu pracy pracownikom należącym do kościołów i innych związków wyznaniowych, których święta religijne nie są dniami ustawowo wolnymi od pracy, może okazać się dobrym rozwiązaniem w przypadku, gdy praca w niedziele lub święta jest w danym zakładzie pracy niedozwolona. Pamiętać jednak należy, iż jego zastosowanie jest uzależnione od wniosku pracownika w tej sprawie. 

Ważne! Z ustawy o granicach wolności sumienia i wyznania wynika, że wniosek pracownika jest dla pracodawcy wiążący. Warunkiem jest jednak zachowanie minimalnego okresu 7-dniowego wyprzedzenia przed datą święta. 

Odpracowanie wolnego w terminie wyznaczonym przez pracodawcę jest obowiązkiem pracownika. Jego niewykonanie bez usprawiedliwienia oznacza naruszenie podstawowych obowiązków pracownika, do których należy m.in. przestrzeganie czasu pracy. 

Nieudzielenie na wniosek pracownika zwolnienia od pracy na czas niezbędny do obchodzenia świąt zgodnie z wymogami wyznawanej religii stanowi naruszenie zakazu dyskryminacji pracowników ze względu na przekonania religijne.