Kwota wolna od potrąceń w razie zmiany wynagrodzenia minimalnego

Zmiana kwoty wolnej od potrąceń wynikająca ze zmiany minimalnego wynagrodzenia

Od 1 lipca zmieniła się kwota minimalnego wynagrodzenia, od której uzależniona jest kwota wolna od potrąceń. Jaką kwotę wolną od potrąceń należy zastosować naliczając potrącenie komornicze na pokrycie należności innych niż alimenty z wynagrodzenia za czerwiec 2024 r. wypłaconego 10 lipca 2024 r.?  Czy tę która obowiązywała w czerwcu (4242 zł brutto), czy już kwotę wolną od potrąceń wyliczoną od minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego od 1 lipca 2024 r. tj. 4300 zł brutto? 

Zasady wypłaty i dokonywania potrąceń z wynagrodzenia

Prawo do wynagrodzenia jest niezbywalnym prawem pracownika. Pracodawca jest zobowiązany wypłacać wynagrodzenie nie rzadziej niż raz w miesiącu, w terminie jaki określił w przepisach wewnątrzzakładowych lub w umowie o pracę zawartej z pracownikiem. Jednocześnie Kodeks pracy wskazuje, że wynagrodzenie za dany miesiąc nie może być wypłacone później niż do 10 dnia kalendarzowego następnego miesiąca. Dzieje się to najczęściej tam, gdzie pracownicy otrzymują wynagrodzenia określone w stawce innej niż miesięczna, gdyż przy zmiennych parametrach wpływających na ostateczną wysokość wynagrodzenia (np. liczba godzin przypadających do przepracowania przy stawce godzinowej) do jej ustalenia konieczne jest zakończenie miesiąca. 

Wynagrodzenie pracowników podlega ochronie i pracodawca nie może nim w dowolny sposób dysponować, ani dokonywać bezpodstawnych potrąceń.  

Przepisy obligują pracodawcę do potrącenia z wynagrodzenia brutto należnych danin publiczno-prawnych, czyli składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki na podatek dochodowy. Zgoda pracownika nie jest tu wymagana.  

Podstawa wymiaru zasiłku w miesiącu przekroczenia rocznego limitu podstawy składek

Kiedy zgoda pracownika na potrącenie z wynagrodzenia nie jest potrzebna?

Zgodnie z art. 87¹ §1 kp pracodawca jest także zobowiązany dokonywać potrąceń z wynagrodzenia bez uzyskiwania zgody pracownika w przypadku: 

• otrzymania tytułu egzekucyjnego na pokrycie należności alimentacyjnych – do 3/5 wynagrodzenia,  

• otrzymania tytułu egzekucyjnego na pokrycie należności innych niż alimentacyjne – do 50% wynagrodzenia, 

• nierozliczonych zaliczek pieniężnych  – do 50% wynagrodzenia, 

• nałożenia na pracownika kary pieniężnej – za jedno przewinienie równowartość jednej dniówki, łącznie nie więcej niż 10% wynagrodzenia. 

Przy ustaleniu wysokości potrącanych kwot opieramy się na wynagrodzeniu tzw. netto, czyli po potraceniu składek na ubezpieczenia społeczne, składki zdrowotnej i zaliczki na podatek oraz, jeżeli pracownik uczestniczy w PPK, także wpłaty na PPK finansowanej przez pracownika.  

Ile wynosi kwota wolna od potrąceń?

Poza maksymalnymi kwotami podlegającymi potrąceniu, ustawodawca wprowadził także tzw. kwotę wolną od potrąceń, czyli taką, która powinna pracownikowi bezwzględnie zostać wypłacona po potrąceniu. Kwota wolna oparta jest na minimalnym wynagrodzeniu i obowiązuje przy potrąceniach egzekucyjnych inne niż alimenty (minimalne wynagrodzenie netto), zaliczkach (75% minimalnego wynagrodzenia) oraz karach pieniężnych (90% minimalnego wynagrodzenia). Istnienie kwoty wolnej od potrąceń powoduje, że czasami nie będzie możliwe dokonanie potrącenia pełnej dozwolonej kwoty, a w przypadku pracowników otrzymujących wynagrodzenie w wysokości minimalnego – potrącenie nie będzie w ogóle możliwe. 

Co zrobić, gdy pracownik nie zdąży odebrać nadgodzin w okresie rozliczeniowym?

Jaką kwotę wolną zastosować przy zmianie płacy minimalnej w trakcie roku?

Co jakiś czas wynagrodzenie minimalne ulega zmianie – na ogół podwyższeniu. Zazwyczaj dzieje się to raz w roku, w styczniu danego roku kalendarzowego, choć w ostatnich latach, także w tym roku, zmiana minimalnego wynagrodzenia odbywała się dwukrotnie: od 1 stycznia oraz od 1 lipca, a to ze względu na wysoki poziom inflacji.   

I tu pojawia się pytanie: jaką kwotę wolną zastosować przy dokonywaniu potrąceń tzw. ustawowych, w czasie kiedy dochodzi do zmiany? Nie mamy wątpliwości, kiedy wypłata wynagrodzenia odbywa się w miesiącu, za który to wynagrodzenie jest należne. Pojawiają się one jednak, jeżeli u danego pracodawcy termin wypłaty wynagrodzenia został ustalony na początek następnego miesiąca. Czy dla ustalenia kwoty wolnej od potrąceń należy przyjąć wynagrodzenie minimalne obowiązujące w miesiącu, za który jest wypłacane wynagrodzenie czy w miesiącu w którym ta wypłata jest realizowana? 

Wykluczające się interpretacje Krajowej Rady Komorniczej oraz Głównego Inspektora Pracy

Rekomendacje w tej sprawie zostały wydane zarówno przez Krajową Radę Komorniczą, jak i Główny Inspektorat Pracy. Niestety są to rekomendacje rozbieżne. Zdaniem KRK wyliczenia należy dokonać za miesiąc którego dotyczy wypłata, a nie w którym jest dokonywana. Zgodnie z nią dla wynagrodzenia wypłacanego za czerwiec na początku lipca należałoby zastosować kwotę minimalnego wynagrodzenia obowiązującą w czerwcu, czyli 4242 zł.  

Odmiennie wskazuje GIP. Zdaniem urzędu: „dokonując potrąceń z wynagrodzenia za pracę, pracodawca obowiązany jest stosować kwotę wolną od potrąceń w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w dacie dokonywania potrącenia”. To oznacza, że przy realizacji potracenia z wynagrodzenia za czerwiec przy wypłacie w lipcu, należy zastosować nową kwotę minimalnego wynagrodzenia obowiązującą w lipcu, tj. 4300 zł.  

Zważywszy na to, że zmiana minimalnego wynagrodzenie polega zazwyczaj na jego podniesieniu, interpretacja GIP wydaje się być korzystniejsza dla pracowników – na ich konta po potrąceniu wpłyną wyższe kwoty.