HR-owe Koło Ratunkowe: Tajniki systemu skróconego tygodnia pracy

Pani Moniko, tyle się ostatnio mówi o 4-dniowym tygodniu pracy. Kolejne kraje i pojedyncze korporacje decydują się na wdrożenie takich rozwiązań i otrzymują zaskakująco dobre rezultaty! Czy w Polsce już dziś istnieją rozwiązania, które można byłoby bezpiecznie zastosować? Jesteśmy firmą z branży nowoczesnych technologii, więc tylko czekać aż pracownicy upomną się o standardy obowiązujące w ich kręgach. Mogłaby Pani przybliżyć ten temat?

Na pisemny wniosek pracownika może być do niego stosowany system skróconego tygodnia pracy. W tym systemie jest dopuszczalne wykonywanie pracy przez pracownika przez mniej niż 5 dni w ciągu tygodnia, przy równoczesnym przedłużeniu dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej niż do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym nie przekraczającym 1 miesiąca.

Art. 143 Kodeksu pracy

Kodeksowy obowiązek pracownika

Przestrzeganie czasu pracy stanowi jeden z podstawowych obowiązków pracownika zatrudnionego na podstawie umowy o pracę. Art. 100 § 2 pkt. 1 Kodeksu pracy stanowi, iż pracownik jest obowiązany w szczególności do przestrzegania czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy.

Na potrzeby dzisiejszych rozważań musisz wiedzieć, że zgodnie z Kodeksem pracy, czas pracy nie może przekraczać:

• 8 godzin na dobę,
• przeciętnie 40 godzin tygodniowo,
• przeciętnie 5 dni w tygodniu, w przyjętym okresie rozliczeniowym.

Okres rozliczeniowy to ustalony w zakładzie pracy przedział czasu (najczęściej miesiąc kalendarzowy lub kwartał). Wymiar czasu pracy, czyli liczbę godzin do przepracowania przez pracownika ustala się na dany okres rozliczeniowy – jest to ważne w celu poprawnego rozliczania godzin nadliczbowych powstałych z przekroczenia normy wynoszącej przeciętnie 40 godzin tygodniowo.

Systemy czasu pracy – zasady ogólne

System czasu pracy to zbiór reguł normujących czas pracy w zakładzie pracy. Określa on wymiar czasu pracy, jak również zasady rozłożenia tego wymiaru w poszczególnych dniach, tygodniach, miesiącach. Pojęcie systemu czasu pracy definiowane jest jako pewien odrębny rodzaj norm czasu pracy, które regulują nie tylko wymiar czasu pracy, ale również inne sprawy z tym powiązane, tj. liczbę dni wolnych, sposób rozliczania czasu pracy oraz jego rozkład.

W każdym z systemów czasu pracy, łączna liczba dni wolnych od pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym powinna odpowiadać co najmniej liczbie niedziel, świąt oraz innych dni wolnych od pracy w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy przypadających na ten okres.

Dowiedz się więcej o pozytywnych efektach skróconego tygodnia pracy!

Zasady skróconego tygodnia pracy

Poniżej znajdziesz podstawowe założenia dot. systemu skróconego tygodnia pracy:

• na wniosek pracownika można skrócić tydzień pracy do mniej niż 5 dni w tygodniu
• skrócenie będzie efektem przedłużenia dziennego wymiaru czasu pracy – np. pracownik będzie pracował 4 dni po 10 godzin, co da nam 40 godzin tygodniowo
• maksymalny dobowy wymiar czasu pracy to 12 godzin
• okres rozliczeniowy skrócony jest do 1 miesiąca.

Warto wiedzieć, że w systemie skróconego tygodnia pracy, pracownik może świadczyć pracę również w niedziele lub święta, jednak tylko w okolicznościach przewidzianych w art. 151 (10) Kodeksu pracy.

Poniedziałek	1	10 godzin	Środa	17	10 godzin
Wtorek	2	10 godzin	Czwartek	18	10 godzin
Środa	3	10 godzin	Piątek	19
Czwartek	4	10 godzin	Sobota	20
Piątek	5		Niedziela	21
Sobota	6		Poniedziałek	22	10 godzin
Niedziela	7		Wtorek	23	10 godzin
Poniedziałek	8	10 godzin	Środa	24	10 godzin
Wtorek	9	10 godzin	Czwartek	25	10 godzin
Środa	10	10 godzin	Piątek	26
Czwartek	11	10 godzin	Sobota	27
Piątek	12		Niedziela	28
Sobota	13		Poniedziałek	29	10 godzin
Niedziela	14		Wtorek	30	10 godzin
Poniedziałek	15	10 godzin	Środa	31	4 godziny
Wtorek	16	10 godzin

Odpoczynek w systemie skróconego tygodnia pracy

Należy pamiętać, że w systemie skróconego tygodnia pracy pracownikowi przysługuje prawo do 11-godzinnego nieprzerwanego odpoczynku dobowego, a także do 35-godzinnego nieprzerwanego odpoczynku tygodniowego, obejmującego co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego (por. art. 132 i 133 Kodeksu pracy).

Jak wprowadzić system skróconego tygodnia pracy?

Systemy i rozkłady czasu pracy oraz przyjęte okresy rozliczeniowe wprowadza się w wewnątrzzakładowych przepisach prawa pracy, czyli w układzie zbiorowym pracy, regulaminie pracy lub obwieszczeniu. Nie dotyczy to jednak systemu skróconego tygodnia pracy! Ten system zastosować można jedynie na pisemny wniosek pracownika! Oznacza to, że dokumentem, do którego odniesie się pracodawca na złożony przez pracownika wniosek będzie umowa o pracę.

Wzór wniosku pracownika o zastosowanie systemu skróconego tygodnia pracy

Pracodawca, który wyrazi zgodę na pracę w systemie skróconego tygodnia pracy będzie zobligowany do tego, by indywidualnie planować czas pracy pracownika, uwzględniając liczbę godzin do przepracowania w danym miesiącu rozliczeniowym. Przypomnijmy, iż jedną z kluczowych zasad omawianego systemu czasu pracy jest skrócenie okresu rozliczeniowego do jednego miesiąca.

Wniosek o zastosowanie systemu skróconego tygodnia pracy Na mocy art. 143 Kodeksu pracy wnoszę o umożliwienie pracy w systemie skróconego tygodnia pracy, począwszy od dnia ……………………. 20…. roku. W wyniku zmiany organizacji czasu pracy deklaruję świadczenie pracy w dniach od poniedziałku do czwartku w godzinach 8:00-18:00, czyli 10 godzin dziennie. Prośbę o zastosowanie wobec mnie systemu skróconego tygodnia czasu pracy uzasadniam ………………………………………………………………………… .

Uwaga! Wniosek pracownika nie jest dla pracodawcy wiążący. Pracodawca nie ma obowiązku wyrażenia zgody na umożliwienie świadczenia pracy w systemie skróconego tygodnia pracy, jeśli jednak zdecyduje się na zastosowanie do wniosku pracownika, musi wprowadzić skrócony tydzień pracy na podstawie umowy o pracę (w praktyce przyjmie to formę aneksu do umowy o pracę):

Zastosowanie do pracownika systemów czasu pracy, o których mowa w art. 143 i 144, następuje na podstawie umowy o pracę.

Art. 150 § 6 Kodeksu pracy

Kto nie skorzysta z systemu skróconego tygodnia pracy?

Pracodawca, który umożliwia pracownikom świadczenie pracy w systemie skróconego tygodnia pracy, a tym samym zgadza się na świadczenie pracy w wymiarze np. 10 godzin dziennie, musi wiedzieć, że na mocy art. 148 Kodeksu pracy, czas pracy:

• pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia,
• pracownic w ciąży,
• pracowników opiekujących się dzieckiem do ukończenia przez nie 4 roku życia, bez ich zgody

nie może przekraczać 8 godzin. Jednocześnie pracownik zachowa prawo do wynagrodzenia za czas nieprzepracowany w związku ze zmniejszeniem z tego powodu wymiaru jego czasu pracy. Kodeks pracy uniemożliwia również zastosowanie skróconego tygodnia pracy w przypadku pracowników młodocianych oraz niepełnosprawnych (aczkolwiek możliwe są wyjątki), ze względu na to, że nie mogą oni wykonywać pracy w przedłużonym dobowym wymiarze godzin.