Praca na nocnej zmianie a zmiana czasu zimowego na letni

Jesteśmy firmą ochroniarską i nasi pracownicy pracują przy pilnowaniu obiektów także na nocne zmiany. Za kilka dni będziemy przechodzić na czas letni, co wiąże się z przesunięciem zegarków do przodu, z godziny 2:00 na 3:00. W efekcie nasi pracownicy na nocnych zmianach przepracują o jedną godzinę mniej i, co za tym idzie, w całym miesiącu też będzie brakowało tej godziny. Skoro wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną, to czy prawidłowe będzie niewypłacenie wynagrodzenia za tę niedopracowaną godzinę? A może moglibyśmy zaplanować im tę „zgubioną” przy zmianie czasu godzinę w innym dniu?  
Napisała do mnie Ania [imię zmienione], księgowa z Wrocławia. Już odpowiadam!

Pracownik nie wypracował obowiązującego wymiaru czasu pracy. Co zrobić?

Zgodnie z art. 80 k.p. wynagrodzenie przysługuje pracownikowi za pracę wykonaną, a za okresy nieświadczenia pracy tylko wtedy, kiedy tak stanowi odrębny przepis. Przepisy nie regulują jednak, jak powinien postąpić pracodawca w przypadku niewypracowania należnego wymiaru czasu pracy z powodu zmiany czasu. Niedopracowanie jest spowodowane przyczyną obiektywną, na którą pracownik nie ma wpływu.

Brak jednej przepracowanej godziny, w związku ze zmianą czasu pracy z zimowego na letni, nie może skutkować obniżeniem wynagrodzenia pracownika.

Dlatego pracodawca powinien wypłacić pracownikowi pełne wynagrodzenie za cały należny do przepracowania wymiar czasu pracy – w marcu jest to 168 godzin – nawet, jeśli pracownik faktycznie przepracuje ich 167.  

Jak wypłacić wynagrodzenie określone w stawce miesięcznej i godzinowej?

Jeśli pracownik jest wynagradzany stawką miesięczną, to trzeba mu będzie wypłacić całą stawką (o ile nie wystąpią inne okoliczności uzasadniające pomniejszenie wynagrodzenia, np. choroba). Jeśli natomiast w umowie wynagrodzenie określono w stawce godzinowej, pracownik powinien otrzymać wynagrodzenie za 168 godzin, jakie przepracowałby zgodnie z wymiarem czasu pracy (pełny etat).  Cześć praktyków i ekspertów prawa pracy skłania się do tego, aby za brakującą godzinę wypłacać wynagrodzenie przestojowe. Ponieważ jednak nie ma w tym zakresie wiążących przepisów, decyzja co do sposobu ustalenia wynagrodzenia za ten czas będzie należała do pracodawcy. 

Pracownik wynagradzany stawką miesięczną powinien otrzymać wynagrodzenie takie, jakie wynikałoby z jego osobistego zaszeregowania, natomiast pracownik wynagradzany stawką godzinową również powinien otrzymać wynagrodzenie za taką liczbę godzin, jaka przypadała do przepracowania w danym miesiącu. W tych przypadkach rekompensata następuje często wynagrodzeniem przestojowym. Jednakże istotną kwestią jest to, iż pracownikowi nie przysługuje dodatek za pracę w godzinę nocną (za tą jedną nieprzepracowaną w związku z przesunięciem czasu), gdyż rzeczywiście jej nie przepracuje.

Anna Tusińska, Kierownik ds. kadr i płac

Dodatek nocny! Uważaj na pułapkę!

No właśnie! Nieco inaczej wygląda kwestia dodatków nocnych. Kodeks pracy obliguje pracodawcę, aby pracownikom pracującym w porze nocnej wypłacał dodatkowe wynagrodzenie, tzw. dodatek nocny.  Pora nocna to 8 kolejnych godzin wybranych przez danego pracodawcę z zakresu 21:00 – 7:00 (np. 22:00-6:00). Jeśli pracodawca tych 8 godzin nie określi, będzie musiał płacić dodatki nocne za cały 10-godzinny przedział. Wysokość dodatku nocnego to, zgodnie z k.p., 20% stawki godzinowej wynikającej z aktualnie obowiązującego minimalnego wynagrodzenia. Nie jest on więc uzależniony od wynagrodzenia konkretnego pracownika i będzie się zmieniał w poszczególnych miesiącach, w zależności od liczby godzin przypadających do przepracowania. Za zmianę nocną podczas której pracownik przepracuje o jedną godzinę mniej, dodatki za pracę w nocy trzeba będzie wypłacić za faktyczną liczbę godzin przepracowanych w porze nocnej (np. za 7 zamiast za 8).  

Czas pracy pracującego w nocy nie może przekraczać 8 godzin na dobę, jeżeli wykonuje prace szczególnie niebezpieczne albo związane z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym. Ten przepis nie dotyczy jedynie:
– pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy
– przypadków konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usuwania awarii.

Anna Tusińska, Kierownik ds. kadr i płac

Niedopracowana godzina przeniesiona na inny dzień? To możliwe! Jest jeden warunek…

Pozostaje jeszcze pytanie czy można tę niedopracowaną godzinę przenieść na inny dzień, tak aby pracownik jednak wypracował cały należny wymiar czasu pracy? Tak, jest to możliwe. U pracowników zatrudnionych w systemie równoważnym można zaplanować harmonogram tak, aby brakującą godzinę zrównoważy dłuższą pracą w innym dniu. Należy jednak uważać z pracownikami zatrudnionymi w systemie podstawowym. W ich przypadku próba dołożenia dodatkowej godziny pracy w jakimkolwiek innym dniu, niż ten, w którym tej godziny „zabrakło” będzie stanowiło przekroczenie dobowej normy czasu pracy (pracownik przepracuje 9 godzin zamiast normatywnych 8). Dodanie godzin pracy w danym dniu ponad normę dobową (ponad 8) stanowi zawsze pracę nadliczbową. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, kiedy pracownik odpracowuje wyjście prywatne – wtedy nadpracowane ponad normę godziny nie stanowią pracy nadliczbowej.