HR-owe Koło Ratunkowe: Wypadek na urlopie

Zwolnienie lekarskie przerywa urlop wypoczynkowy

Pracownik, który podczas korzystania z prawa do urlopu wypoczynkowego udzielonego przez pracodawcę na podstawie art. 152 Kodeksu pracy ulegnie wypadkowi, w wyniku którego dozna uszczerbku na zdrowiu i otrzyma zwolnienie lekarskie o czasowej niezdolności do pracy (a w uzasadnionych przypadkach zostanie skierowany do szpitala), niejako automatycznie przerywa urlop wypoczynkowy.

Część urlopu niewykorzystaną z powodu:
1) czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby,
2) odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
3) odbywania ćwiczeń wojskowych lub przeszkolenia wojskowego albo pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie, przez czas do 3 miesięcy,
4) urlopu macierzyńskiego
pracodawca jest obowiązany udzielić w terminie późniejszym.

Art. 166 Kodeksu pracy

Na mocy przywołanego wyżej przepisu pracownik przerywa urlop wypoczynkowy, zaś pracodawca (po zakończeniu zwolnienia lekarskiego i powrocie pracownika do pracy) będzie zobligowany do tego, by niewykorzystaną część urlopu udzielić zatrudnionemu w terminie późniejszym, zgodnie z jego wnioskiem.

Należałoby zwrócić tutaj uwagę pracowników działów kadrowo-płacowych, by każdorazowo dokonywali weryfikacji bilansu urlopowego takiego pracownika w systemach kadrowo-płacowych, aby uniknąć sytuacji, w której bilans urlopów zostanie niesłusznie pomniejszony o niewykorzystany z powodu zwolnienia lekarskiego urlop wypoczynkowy. Jeśli masz pewność, że Twój system kadrowo-płacowy nie spłata w takiej sytuacji psikusa, to wspaniale! Daj nam znać w komentarzu na jakim systemie pracujesz!

Prawo do świadczeń z tytułu choroby

Pracownicy, którzy z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę objęci są obowiązkowym ubezpieczeniem chorobowym i opłacają składkę chorobową, uzyskują w zamian prawo do świadczeń chorobowych w razie wystąpienia okoliczności, takich jak omawiany w niniejszym artykule wypadek.

Przypomnijmy, iż wynagrodzenie chorobowe przysługuje z art. 92 Kodeksu pracy przez łączny okres:

• do 33 dni w roku kalendarzowym, jeśli pracownik nie ma ukończonych 50 lat lub
• do 14 dni w roku kalendarzowym – w przypadku pracownika który ukończył 50 lat.

W przypadku pracowników, którzy ukończyli 50 rok życia, od 15 dnia niezdolności do pracy wypłaca się zasiłek chorobowy, dopiero od roku następnego, po roku w którym pracownik ukończył 50 lat.

Dopiero za czas niezdolności do pracy wykraczającej poza wskazany wyżej wymiar, czyli trwającej łącznie dłużej niż 14 lub 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy na zasadach określonych w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Czy wiesz, że praca w godzinach nadliczbowych powinna być wykonywana na wyraźne polecenie pracodawcy i uzasadniona konkretnymi potrzebami? Przeczytaj więcej >

Zasady wypłaty wynagrodzenia chorobowego

Wynagrodzenie chorobowe, podobnie jak zasiłek chorobowy, wypłaca się za każdy dzień orzeczonej niezdolności do pracy, nawet jeśli są to dni dla pracownika wolne od pracy (np. niedziela lub święto).

W zależności od przyczyny niezdolności do pracy zróżnicowana jest wysokość wynagrodzenia chorobowego. Co do zasady wynosi ono 80% wynagrodzenia (a dokładnie podstawy wymiaru zasiłku), ale w przypadku kiedy niezdolność do pracy jest spowodowana wypadkiem w drodze do/z pracy, przypada w czasie ciąży lub mamy do czynienia z kandydatem na dawcę lub dawcą narządów, tkanek i komórek wysokość wynagrodzenia wynosi 100% wynagrodzenia.

Są to minima gwarantowane, pracodawca nie może wypłacić mniej. Może jednak w drodze uregulowań wewnętrznych (np. układów zbiorowych lub regulaminów) zwiększyć procent świadczeń, np. przyznać wszystkim 100% wynagrodzenia chorobowego bez względu na przyczynę niezdolności do pracy.

Wypadek w trakcie urlopu bezpłatnego

Rozważania niniejszego artykułu wymagają opisania przypadku, w którym wypadek ma miejsce podczas urlopu bezpłatnego, udzielonego na wniosek pracownika na mocy art. 174 Kodeksu pracy. Otóż w takim przypadku mamy do czynienia z przerwą w podleganiu pod ubezpieczenie chorobowe, stąd pracownik nie nabywa prawa do świadczeń z tytułu choroby za cały okres nieprzerwanej niezdolności do pracy określonej w zwolnieniu lekarskim. W przypadku zaś, gdy niezdolność do pracy przypada również po zakończeniu urlopu bezpłatnego, świadczenia chorobowe przysługują jedynie za okres po przerwie od pracy spowodowanej urlopem bezpłatnym.

Wypadek za granicą

W sytuacji, gdy wypadek ma miejsce za granicą warto wiedzieć, że zgodnie z § 5 i § 6 rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015 r. w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa lub ich wysokość oraz dokumentów niezbędnych do przyznania i wypłaty zasiłków dokumentem niezbędnym do przyznania i wypłaty zasiłku chorobowego za okres niezdolności do pracy orzeczonej za granicą jest przetłumaczone na język polski zaświadczenie lekarskie wystawione w zagranicznym zakładzie leczniczym lub przez zagranicznego lekarza:

• zawierające nazwę zagranicznego zakładu leczniczego lub imię i nazwisko zagranicznego lekarza, opatrzone datą wystawienia i podpisem;
• określające początkową i końcową datę tej niezdolności.

Warto przy tym zaznaczyć, że obowiązku przetłumaczenia na język polski nie stosuje się do zaświadczeń lekarskich wystawionych na terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej oraz państw stron umów międzynarodowych w zakresie zabezpieczenia społecznego, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, w językach urzędowych tych państw.

23 kwietnia 2022 r. rozszerzony zostanie katalog pracowników chronionych przed wypowiedzeniem? Sprawdź, w jakich przypadkach pracodawca nie będzie mógł wypowiedzieć warunków pracy i płacy >

Obowiązki informacyjne pracownika w kontekście zwolnień lekarskich

Pracownik przebywający na zwolnieniu lekarskim ma również obowiązki! Po pierwsze, pracownik zobowiązany jest do niezwłocznego poinformowania pracodawcy o przyczynie i przewidywanym okresie nieobecności w pracy, jeżeli przyczyna tej nieobecności jest z góry wiadoma lub możliwa do przewidzenia, w ciągu dwóch dni od jej zaistnienia.

W razie zaistnienia przyczyn uniemożliwiających stawienie się do pracy, pracownik jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić pracodawcę o przyczynie swojej nieobecności i przewidywanym okresie jej trwania, nie później jednak niż w drugim dniu nieobecności w pracy. Jeżeli przepisy prawa pracy obowiązujące u danego pracodawcy nie określają sposobu zawiadomienia pracodawcy o przyczynie nieobecności pracownika w pracy, zawiadomienia tego pracownik dokonuje osobiście lub przez inną osobę telefonicznie lub za pośrednictwem innego środka łączności albo drogą pocztową, przy czym za datę zawiadomienia uważa się wtedy datę stempla pocztowego.

§ 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy

Po drugie, na mocy art. 59 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa pracownik jest również zobowiązany do podania lekarzowi wystawiającemu zaświadczenie lekarskie adresu pobytu w okresie czasowej niezdolności do pracy, jeżeli adres udostępniony na profilu informacyjnym ZUS PUE wystawiającego zaświadczenie lekarskie lub znajdujący się w dokumentacji medycznej ubezpieczonego różni się od adresu pobytu w okresie czasowej niezdolności do pracy.

Dodatkowo, przepisy stanowią, iż pracownik jest zobowiązany poinformować płatnika składek oraz ZUS o zmianie adresu pobytu w trakcie niezdolności do pracy, nie później niż w ciągu 3 dni od wystąpienia tej okoliczności.

Kontrola zwolnień lekarskich

Elektroniczne zaświadczenia o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby e-ZLA, czyli tzw. zwolnienia lekarskie umożliwiają nie tylko szybkie poinformowanie pracodawcy o absencji chorobowej oraz usprawiedliwienie nieobecności, ale również efektywną kontrolę! Warto wiedzieć, że zarówno pracodawcy wypłacający zasiłki, jak i Zakład Ubezpieczeń Społecznych mają prawo do kontrolowania zwolnień lekarskich!

Płatnik składek (czyli pracodawca) dokonuje czynności kontrolnych w zakresie prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich, natomiast ZUS również w zakresie prawidłowości orzekania o niezdolności do pracy oraz wystawiania zaświadczeń lekarskich. Kontrolę tę wykonują lekarze orzecznicy ZUS, poprzez przeprowadzanie badań ubezpieczonych, kierowanie ich na badania specjalistyczne do lekarzy konsultantów ZUS, żądanie od lekarza wystawiającego zwolnienie udostępnienia dokumentacji medycznej lub udzielenia wyjaśnień w danej sprawie.

Według danych ZUS w IV kwartale 2021 r. przeprowadzono 99,9 tys. kontroli osób posiadających zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy (w okresie I-XII br. 353,2 tys.). W konsekwencji wydanych zostało 5,7 tys. decyzji wstrzymujących dalszą wypłatę zasiłków chorobowych (w okresie I-XII br. 18,3 tys.). Kwota wstrzymanych z tego tytułu zasiłków w IV kw. 2021 r. osiągnęła 4 252,7 tys. zł (w okresie I-XII br. 15 058,2 tys.).