HR-owe Koło Ratunkowe: Czy można polecić wyjazd w podróż służbową pracownikowi, który posiada orzeczenie o niepełnosprawności?

Prawa pracownicze osób niepełnosprawnych i obowiązki pracodawcy

Pracodawca zatrudniający osoby z niepełnosprawnościami powinien zwrócić uwagę na szczególne uregulowania dotyczące praw pracowniczych takich osób. Wynikają one z ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, a ich celem jest ułatwienie osobom z niepełnosprawnościami odnalezienie się na rynku pracy o wykorzystanie pracy zawodowej jako formy rehabilitacji. Niektóre z nich są zróżnicowane w zależności od stopnia niepełnosprawności, którym legitymuje się pracownik.  

Dodatkowe zwolnienia i urlopy dla osób z orzeczeniem o niepełnosprawności

Poza obowiązkami pracodawcy dotyczącymi organizacji stanowisk pracy, tak aby były dostosowane do potrzeb pracownika odpowiednio do jego ograniczeń wynikających z rodzaju niepełnosprawności, duża cześć uprawnień dotyka obszaru związanego z czasem pracy. Pracownicy legitymujący się orzeczeniami o umiarkowanym i znacznym stopniu niepełnosprawności mogą liczyć na dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni w roku oraz zwolnienie na uczestnictwo w turnusie rehabilitacyjnym w wymiarze do 21 dni w roku. Mają także prawo do dodatkowych zwolnień od pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, na wykonanie badań specjalistycznych oraz zabiegów leczniczych i usprawniających oraz dodatkowej przerwy wliczanej do czasu w wymiarze 15 minut pracy przeznaczonej na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek.  

Niższe normy czasu pracy dla pracowników niepełnosprawnych

Kolejne regulacje dotyczą norm czasu pracy. Dla ogółu pracowników niepełnosprawnych normy czasu pracy są sztywne i nie mogą przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Nie obowiązuje tu zasada przeciętności, zwłaszcza normy tygodniowej, którą znajdujemy w przepisach kodeksu pracy.   Dodatkowo dla osób z umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności ustawodawca obniżył normy do 7 godzin na dobę i 35 godzin w tygodniu. Obniżonych norm nie stosuje się do osób zatrudnionych przy pilnowaniu oraz gdy, na wniosek osoby zatrudnionej, lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą wyrazi na to zgodę. Ustawodawca zakazał także zatrudniania osób niepełnosprawnych w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych.   

§ 1.  Czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo.
§ 2.  Czas pracy osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo

_{Art. 15 Ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych}

Czytaj więcej o dodatkowych uprawnieniach pracowników niepełnosprawnych. O czym jeszcze musi pamiętać pracodawca?

Czy pracownika z orzeczeniem o niepełnosprawności można wysłać w podróż służbową?

Ani w przepisach kodeksu pracy ani ustawy o rehabilitacji nie znajdujemy jednak żadnej wzmianki o braku możliwości polecenia pracownikowi z niepełnosprawnością wyjazdu w podróż służbową. Takie ograniczenia kodeks pracy wprowadza w odniesieniu do kobiet w ciąży oraz pracowników opiekujących się najmłodszymi dziećmi. Chcąc wysłać ich w delegację pracodawca musi uzyskać ich zgodę. Wynika z tego, że pracownik z niepełnosprawnością nie może odmówić prawidłowo wydanego polecenia wyjazdu. Przypomnijmy, że prawidłowo wydane polecenie powinno dotyczyć pracy, być zgodne z przepisami prawa oraz umową o pracę zawartą z pracownikiem. Nie ma natomiast znaczenia czy wykonanie polecenia koliduje z aktywnościami pracownika nie mającymi związku z pracą.  

Odmowa polecenia wyjazdu służbowego z powodu złamania zasad współżycia społecznego

Nie należy jednak zapominać o tym, że wydając polecenia pracodawca musi przestrzegać zasad współżycia społecznego, czyli kierować się nie tylko przepisami prawa, ale także powszechnie przyjętymi normami moralnymi, obyczajowymi czy zwyczajami. Za postępowanie niezgodne z zasadami współżycia społecznego, a co tym idzie nie chronione prawnie, należałoby uznać np. wydanie polecenia wyjazdu osobie, która za ze względu na swoją niepełnosprawność ma znaczne ograniczenia w poruszaniu się. W takiej sytuacji pracownik miałby prawo odmowy jego wykonania, a odmowa nie może skutkować wyciąganiem wobec niego konsekwencji dyscyplinarnych, np. udzieleniem kary porządkowej, czy wypowiedzeniem umowy o pracę.