HR-owe Koło Ratunkowe: Odwołanie ze zwolnienia na opiekę nad dzieckiem

Pracownica wystąpiła o udzielenie jej zwolnienia na opiekę nad dzieckiem na podstawie art. 188 k.p. na dwa dni. Niestety, podczas tej nieobecności pojawiła się potrzeba jej obecności w pracy. Czy pracodawca może odwołać pracownika z tego zwolnienia, podobnie jak w przypadku urlopu wypoczynkowego?

Opieka nad dzieckiem art. 188 Kp. Komu przysługuje? Kiedy można skorzystać z urlopu na opiekę nad dzieckiem?

Zwolnienie na opiekę nad dzieckiem wynika z art. 188 kodeksu pracy. Ustawodawca przyznał w nim pracownikom rodzicom i opiekunom dzieci do lat 14 prawo skorzystania z takiego zwolnienia w wymiarze 2 dni albo 16 godzin w ciągu roku kalendarzowego. Rodzice korzystają z niego zazwyczaj w sytuacjach, kiedy zaistnieje potrzeba sprawowania opieki nad zdrowym dzieckiem w okolicznościach, które nie uprawniają do otrzymania zasiłku opiekuńczego.  

Zasiłek opiekuńczy, czyli opieka nad zdrowym lub chorym dzieckiem. Kiedy można wykorzystać?

Zasiłek opiekuńczy w wymiarze do 60 dni w ciągu roku kalendarzowego przysługuje, jeżeli zachodzi konieczność sprawowania opieki nad: 

• zdrowym dzieckiem do lat 8 w razie niespodziewanego zamknięcia placówki opiekuńczej, do której dziecko uczęszcza, choroby niani lub opiekuna dziennego dziecka, porodu, choroby lub pobytu w szpitalu rodzica na stałe opiekującego się dzieckiem.  
• chorym dzieckiem do lat 14. 

Rodzicom dzieci z niepełnosprawnościami do lat 18 w sytuacjach wskazanych powyżej przysługuje zasiłek w wymiarze do 30 dni w roku kalendarzowym. 

Zasiłek opiekuńczy wynosi 80% podstawy wymiaru. 

Ile dni lub godzin opieki nad dzieckiem przysługuje w ciągu roku kalendarzowego?

Wskazane wyżej rozwiązanie to jednak nie jedyne okoliczności, w których może pojawić się potrzeba sprawowania opieki nad dzieckiem, wykluczająca obecność pracownika w pracy, stąd ustawodawca wprowadził do kodeksu pracy dodatkowe uprawnienie dla rodziców.  

Zwolnienie przysługuje, jeżeli pracownik wychowuje przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat. Może być wykorzystane w dniach – wtedy do dyspozycji mamy dwa dni robocze bez względu na liczbę godzin zaplanowanych do przepracowania w tych dniach. Drugi wariant to wykorzystanie w godzinach, ale wtedy liczba godzin jest ograniczona do 16 w ciągu roku. W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy, którzy zechcą skorzystać ze zwolnienia w godzinach, liczba dostępnych godzin przeliczy się proporcjonalnie do ich wymiaru czasu pracy, przy czym niepełne godziny zaokrągla się w górę do pełnej godziny, np. pracownik zatrudniony na ¾ etatu będzie miał do dyspozycji 12 godzin zwolnienia (16 x ¾  = 12). 

W tym artykule przeczytasz o tym, czy można rozwiązać umowę z pracownikiem wychowującym dziecko do lat 8, który nie wyraził zgody na pracę w nocy i powołać się na to, że burzy to organizację pracy >

Jak wnioskować o urlop na opiekę nad dzieckiem z art. 188 Kp? Konsekwencje, gdy pracownik składa wniosek w dniach lub w godzinach

Pracownik zgłasza pracodawcy zamiar korzystania z uprawnienia, ale o samym sposobie jego wykorzystania będzie decydował pierwszy złożony w danym roku kalendarzowym wniosek. Jeżeli rodzic złoży go na dzień, to pozostanie mu jeszcze jeden pełny dzień roboczy do wykorzystania. Jeżeli wniosek zostanie złożony na godziny, zazwyczaj nie obejmujące pełnego dnia roboczego, to pozostała część zwolnienia także będzie rozliczna w godzinach, do wykorzystania limitu. W przypadku pracowników godzinowych sprawa wygląda nieco inaczej. Omówiłam ten przypadek w tym artykule >

Czy z urlopu na opiekę nad dzieckiem może korzystać oboje pracujących rodziców? Co w sytuacji, gdy tylko jeden z rodziców pracuje?

Jeżeli oboje rodziców są w zatrudnieniu, to z uprawnienia może skorzystać tylko jedno z nich. Jeżeli tylko jeden z rodziców pracuje, także będzie miał taką możliwość – w odróżnieniu od zasiłku opiekuńczego obecność drugiego rodzica w domu nie wyklucza możliwości skorzystania ze zwolnienia. W praktyce zdarza się, że pracownicy podwójnie wykorzystują opiekę nad dzieckiem. Co wtedy zrobić? Przeczytaj w tym artykule >

Czy pracodawca może odwołać pracownika z urlopu opiekuńczego?

Zwolnienie na opiekę potocznie określane jest mianem “urlopu na opiekę”. W rozumieniu przepisów prawa pracy nie jest to jednak typowy urlop, a zatem nie możemy do niego przykładać przepisów obowiązujących przy udzielaniu urlopów wypoczynkowych.

Pracodawca nie może odmówić pracownikowi możliwości skorzystania ze zwolnienia we wskazanym we wniosku terminie. Podobnie jest z ewentualnym odwołaniem go ze zwolnienia.

W przypadku urlopu wypoczynkowego kodeks pracy umożliwia pracodawcy odwołanie pracownika z urlopu, jeżeli zaistnieją okoliczności wymagające jego obecności w pracy. Co więcej, pracodawca jest zobowiązany do zwrotu pracownikowi uzasadnionych kosztów poniesionych w związku z przerwaniem urlopu i powrotem do pracy. Nie ma jednak przepisu wskazującego na możliwość odwołania pracownika korzystającego z dni wolnych na “opiekę”. Nie ma także takich, które dawałyby pracodawcy prawo do nakładania kar na pracownika, który odmówiłby stawienia się do pracy po wezwaniu do pracy podczas korzystania z tego zwolnienia.